Στην ηλικία των έξι ετών υποβλήθηκε σε κλειτοριδεκτομή
Η Nawal El Saadawi, ψυχίατρος, συγγραφέας, ακτιβίστρια και μια από τις σπουδαιότερες γυναίκες του παγκόσμιου φεμινιστικού κινήματος, έφυγε από τη ζωή το 2021 στα 90 της χρόνια.
Η Ναουάλ Ελ Σααντάουι γεννήθηκε το 1931στο KafrTahla, ένα μικρό χωριό της Αιγύπτου. Ο πατέρας της ήταν κυβερνητικός αξιωματούχος στο Υπουργείο Παιδείας, άνθρωπος μορφωμένος και ευκατάστατος. Η μητέρα της ήταν κλασική Αιγύπτια νοικοκυρά.
Παρόλο που η οικογένειά της ήταν οικονομικά και κοινωνικά πάνω από τον μέσο όρο ,ασπάζονταν τις βάρβαρες παραδόσεις της κοινωνίας ,χωρίς την παραμικρή αμφισβήτηση.
Στην ηλικία των έξι ετών υποβλήθηκε σε κλειτοριδεκτομή από τη μαμή του χωριού. Το φρικιαστικό αυτό <έθιμο> ισχύει μέχρι σήμερα σε πολλές Μεσανατολικές και Αφρικανικές κοινωνίες .50 χρόνια αργότερα, το 1980, περιέγραψε το σοκαριστικό γεγονός στο βιβλίο της <Το κρυμμένο πρόσωπο της Εύας >
<Δεν ήξερα τι είχαν κόψει από το σώμα μου και δεν έψαξα να βρω. Απλώς έκλαψα και φώναξα την μητέρα μου για βοήθεια. Αλλά το χειρότερο σοκ από όλα ήταν όταν κοίταξα γύρω και την βρήκα να στέκεται στο πλευρό μου. Ναι ήταν αυτή, δεν μπορούσα να είχα κάνει λάθος, με σάρκα και οστά, ακριβώς στην μέση αυτών των ξένων ανθρώπων, μιλούσε μαζί τους και τους χαμογελούσε, σαν να μην είχαν πάρει μέρος στη σφαγή της κόρης της μερικά λεπτά πριν.>
Το δραματικό αυτό συμβάν είχε πολύ σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχή της :
-αισθάνθηκε από την τρυφερή της ηλικία την απαξίωση του γυναικείου κορμιού και όταν έγινε γιατρός υπήρξε πρωτοπόρα στον αγώνα των γυναικών κατά της κλειτοριδεκτομής , που ακρωτηριάζει κυριολεκτικά την γυναίκα και της στερεί κάθε ελπίδα φυσιολογικής σεξουαλικής ζωής.
– συνειδητοποίησε ότι και οι γυναίκες ήταν εν μέρη υπεύθυνες για αυτή την βαρβαρότητα ,αφού αποδέχονταν παθητικά την κατάσταση ως δεδομένο, χωρίς να αντιδρούν. Στηλίτευσε τις γυναίκες λέγοντας :< Οι γυναίκες είναι συνένοχες σ’ όλο αυτό το πράγμα. Οι μανάδες καταπιέζουν τις κόρες τους και τις άλλες γυναίκες. Είναι η νοοτροπία, η ψυχολογία του σκλάβου. Συνήθως οι σκλάβοι μισούν ο ένας τον άλλον και αντιμάχονται ο ένας τον άλλον για να κερδίσουν την εύνοια του αφέντη τους. Το ίδιο κάνουν κι οι γυναίκες. Θέλουν να ευχαριστήσουν τον αφέντη, τον άντρα. Θέλουν να κερδίσουν την εύνοιά του. Γι’ αυτό καταπιέζουν τα κορίτσια τους και τις υπόλοιπες γυναίκες>.
Πολύ αργότερα ,με την πείρα των πολλών της χρόνων και εμπειριών είπε< Όταν είσαι έξυπνη και όμορφη αντιμετωπίζεις πολλά προβλήματα. Αν είσαι όμορφη και χαζή τα πράγματα είναι εύκολα.>
Η πρώτη της ημέρα στο σχολείο ήταν γι΄αυτή ένα δεύτερο σοκ
Λέει η ίδια:<Όταν πήγα σχολείο, ήμουν 6 χρονών, ο δάσκαλος μού ζήτησε να γράψω τ’ όνομά μου. Έγραψα: Ναουάλ. Μου είπε: “Όχι, γράψε τ’ όνομά σου ολόκληρο, μαζί με το επώνυμό σου”. Έγραψα τότε δίπλα στ’ όνομά μου το επώνυμο της μάνας μου γιατί εκείνη μού ’χε μάθει την αλφαβήτα. Μόλις το είδε ο δάσκαλος, διέγραψε με μια απότομη κίνηση το επώνυμο της μητέρας μου. “Σβήσ’ το αυτό”, μου είπε, “και γράψε γρήγορα το επώνυμο του πατέρα σου και του παππού σου”. Εκείνη τη στιγμή κάτι φωτίστηκε μέσα μου. “Γιατί;” αναρωτήθηκα. “Γιατί έσβησε το όνομα της μάνας; Αφού αυτή με γέννησε, αυτή μ’ έμαθε να διαβάζω και να γράφω, αυτή τά ’κανε όλα”. Από εκείνη τη στιγμή επαναστάτησα.>
Φύση ανήσυχη και φιλομαθής ,προβληματιζόταν για τα πάντα που συνέβαιναν γύρω της , ρωτούσε για το καθετί συνεχώς <γιατί ;>και έψαχνε λογικές απαντήσεις που δεν έβρισκε ούτε καν στην θρησκεία . Συνήθιζε να λέει :<«Τσακώθηκα» με τον Θεό για την αδικία να επιτρέπει να είναι τόσο άνισες οι γυναίκες με τους άντρες>.
Στα 10 της χρόνια ,όταν της έφεραν τον πρώτο επίδοξο γαμπρό, τον έκαψε ,χύνοντας καυτό τσάι πάνω του.Κάθε καινούργιο γαμπρό που της έφερναν έβρισκε τρόπο να τον αποφεύγει,δείχνοντας έναν κακότροπο και απείθαρχο χαρακτήρα που ,φυσικά,κανείς δεν ήθελε. Έτσι, τελικά , σταμάτησαν τα προξενιά και αντί για παιδί–νύφη, έγινε γιατρός και ψυχίατρος.
Στα 13 της άρχισε να γράφει ένα ημερολόγιο
Το έκρυβε κάτω από το κρεβάτι της, από τον φόβο της τιμωρίας , κάτι που έκτοτε δεν έπαψε να κάνει. Το υλικό αυτό ,μαζί με τις εμπειρίες από την ακτιβιστική της δράση, έδωσε 50 (!) βιβλία που μεταφράστηκαν σε 30 (!) γλώσσες.
Την ελευθερία του λόγου για την οποία πάλεψε σε όλη της τη ζωήκαι την δράση της για τα δικαιώματα των γυναικών ,την πλήρωσε µε φυλάκιση κατηγορούμενη για «εγκλήματα κατά του κράτους», και εξορία από την Αίγυπτο. Λέει η ίδια :<ΟΣ αντάτ ένιωσε απειλούμενος και µε φυλάκισε. Κι έπειτα ήρθε ο Μουµπάρακ που µε έστειλε εξορία για 16 χρόνια. Εξ ’αιτίας του βιβλίου μου< Γυναίκες & σεξ >,με απέλυσαν από τη θέση της διευθύντριας στην Εκπαίδευση Υγείας του υπουργείου, αλλά και της Γενικής Γραμματέως της Ιατρικής Ένωσης Αιγύπτου.>
Και στη φυλακή συνέχισε να γράφει σε ότι έβρισκε ακόμη και πάνω σε χαρτί τουαλέτας. Χρόνια αργότερα κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Αναμνήσεις από τις γυναικείες φυλακές» που περιέγραφε τις δραματικές συνθήκες της κράτησής της.
Παρ’ όλα αυτά, συνέχισε απτόητη τον αγώνα της
Ίδρυσε την Ένωση Αλληλεγγύης Αραβισσών Γυναικών. Επίσης, πρωτοστάτησε στη δημιουργία του Αραβικού Ιδρύματος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.
Όλη της η δράση και η κριτική στρεφόταν ενάντια στις θεοκρατίες, στην πατριαρχία , τον καπιταλισμό και τον ιμπεριαλισμό.
Ακόμα κι ως παιδί, ήμουν εναντίον της πατριαρχίας.
Γιατί τι είναι η πατριαρχία; Πατριαρχία είναι τα δύο μέτρα και δύο σταθμά. Πατριαρχία είναι η διπλή ηθική, οι διαφορετικοί κανόνες. Είναι το να κυριαρχεί πάνω σου ένας άντρας μόνο και μόνο επειδή είναι άντρας.>< Είμαστε εναντίον της πατριαρχίας, όχι εναντίον των αντρών. Το πατριαρχικό σύστημα καταπιέζει και τους άντρες και τις γυναίκες.>
Το 1991, μπήκε στο στόχαστρο μιας φανατικής ισλαμικής οργάνωσης και καταγράφηκε σε λίστα θανάτου.Αναγκάστηκε να αυτό-εξοριστεί για πολλά χρόνια στις ΗΠΑ.
< Ο κίνδυνος ήταν πάντα κομμάτι της ζωής μου απ’ όταν πρωτοέπιασαστυλό και άρχισα να γράφω. Τίποτα δεν είναι πιο επικίνδυνο από την αλήθεια σ’ έναν κόσμο που όλη την ώρα λέει ψέματα. Όταν ζούμε σ’ έναν πολύ άδικο κόσμο, πρέπει να είμαστε αντιφρονούντες.>
Στην Αµερική και τη Γαλλία δίδαξε στα µεγαλύτερα πανεπιστήµια:
Στο Χάρβαρντ, το Γέιλ, το Κολούµπια, το Μπέρκλεϊ και στη Σορβόννη. Η ακούραστη δράση της ενέπνευσε πολλές καταπιεσμένες και κακοποιημένες γυναίκες και όχι μόνο στην Μέση Ανατολή ή στα Ισλαμικά καθεστώτα. Σε ολόκληρο τον κόσμο, τα βιβλία της που θα ζήσουν πολλά χρόνια μετά τον θάνατό της ,θα <ανοίγουν τα μάτια > των γυναικών ,αλλά και των ανδρών που θέλουν μια πιο ισότιμη και δίκαιη κοινωνία.
<Οι γυναίκες είναι η μισή κοινωνία. Δεν μπορείς να έχεις επανάσταση χωρίς τις γυναίκες, δεν μπορείς να έχεις δημοκρατία χωρίς τις γυναίκες. Δεν μπορείς να έχεις ισότητα χωρίς τις γυναίκες, δεν μπορείς να έχεις τίποτα χωρίς τις γυναίκες.>
Η ενότητα είναι δύναμη
Χωρίς ενότητα οι γυναίκες δεν μπορούν να αγωνιστούν για τα δικαιώματά τους πουθενά. Οι φεμινίστριες λοιπόν που αντιλαμβάνονται τις επιπτώσεις της πατριαρχίας συνειδητοποιούν ότι όλες βρισκόμαστε στην ίδια θέση απέναντι στους κινδύνους της πατριαρχίας κι ότι η καταπίεση των γυναικών είναι οικουμενική.
Διετέλεσε σύμβουλος του ΟΗΕ για το πρόγραμμα Γυναίκες στην Αφρική, ενώ ασκούσε μια βαθιά κριτική στην πατριαρχία και τον καπιταλισμό, που τα θεωρούσε <δύο όψεις του ίδιου νομίσματος>.
<Για εμένα, φεμινισμός είναι να μάχεσαι κατά της πατριαρχίας και των τάξεων, να μάχεσαι ενάντια στην αντρική αλλά και την ταξική κυριαρχία. Δεν ξεχωρίζουμε ανάμεσα στην πατριαρχική και την ταξική καταπίεση. Ο φεμινισμός δεν ήταν κάτι που χρειαζόταν να το σπουδάσω. Ο φεμινισμός δεν είναι δυτική εφεύρεση. Το φεμινισμό δεν τον ανακάλυψαν Αμερικανίδες, όπως πιστεύει ο περισσότερος κόσμος. Όχι, ο φεμινισμός είναι ενσωματωμένος στον αγώνα όλων των γυναικών σ’ ολόκληρο τον κόσμο.>
Σε ένα από τα πιο εμβληματικά της βιβλία το <Φιρντάους>, που εκδόθηκε το 1975 στο Λίβανο αφού στην πατρίδα της λογοκρίθηκε, αφηγείται την ιστορία που της εκμυστηρεύτηκε το βράδυ πριν την εκτέλεσή της, μια πόρνη καταδικασμένη για το φόνο του νταβατζή της που μιλά για τις κακοποιήσεις και τη βία που γνώρισε από παιδί σε μια κοινωνία που θέλει τις γυναίκες δούλες.
Μέσα από το στόμα της ηρωίδας της, η Ναουάλ λέει:
<Κατάκτηση της αλήθειας σημαίνει πως ο άνθρωπος δεν φοβάται πια τον θάνατο. Η αλήθεια, όπως και ο θάνατος, χρειάζονται μεγάλη τόλμη. Η αλήθεια σκοτώνει, όπως σκοτώνει κι ο θάνατος. Κι έτσι σκοτώνω με την αλήθεια μου, αντί με το μαχαίρι».
Μέχρι την τελευταία της πνοή επεδίωξε την ισοτιμία και την συνεργασία των ανθρώπων ανεξαρτήτως εθνότητας, θρησκείας , φυλής ή φύλου .
<Για μένα, σπίτι μου είναι όλος ο κόσμος.Είμαι υπέρ της κατασκευής γεφυρών ανάμεσα σε διαφορετικά ρεύματα ανθρώπινης σκέψης.>
Κάντε ένα δώρο ζωής στον εαυτό σας:
Διαβάστε μερικά από τα βιβλία της. Ακόμα και οι πλέον προνομιούχες γυναίκες στον κόσμο, οι Ευρωπαίες και οι Βορειοαμερικανίδες, δεν έχουμε κατακτήσει την πλήρη ισότητα. Υπάρχει δρόμος να περπατήσουμε ακόμα και εμείς και οι άνδρες, για να συναντηθούμε στο μέσον της διαδρομής. Όμως υπάρχει γύρω μας ένα ζοφερό <παράλληλο σύμπαν>όπου οι γυναίκες δεν έχουν κατακτήσει ακόμα ούτε καν τον τίτλο του <ανθρώπου>.Ένα σύμπαν για το οποίο δεν έχουμε παρά μια θολή και παραμορφωμένη εικόνα.
Τον 21ο αιώνα! Τον αιώνα της ραγδαίας τεχνολογικής ανάπτυξης, όπου ένα ταξίδι στον Άρη ακούγεται πιο πιθανό από την ισότητα των φύλων σε όλες τις χώρες του πλανήτη!
Φιλαρέτη Καλομενίδου, Εκπαιδευτικός
Πηγές εικόνων: perlego/babelio/autonomies/A-ZQuotes
Δείτε επίσης:
Amelia Mary Earhart: Πετώντας με το καναρίνι στο θάνατο
Florence Nightingale: H γυναίκα που μας έμαθε να…πλένουμε τα χέρια μας.
