Η πιο συγκλονιστική αφήγηση για την καταστροφή της Σμύρνης.
Η πιο συγκλονιστική αφήγηση για την καταστροφή της Σμύρνης. Δεν πρόκειται για μια νοσταλγική αναπόληση ή για την οδύνη μετά την απώλεια. Εδώ μιλάμε για ένα καθηλωτικό βιβλίο σαν ημερολόγιο, που περιγράφει, μέρα με τη μέρα, τις δεκατρείς μέρες τού Σεπτεμβρίου του 1922 στη Σμύρνη. Από τις αρχές του μήνα έως τις 13 του Σεπτέμβρη που η Σμύρνη έγινε παρανάλωμα του πυρός.
Την ιστορία αφηγείται μεν ο συγγραφέας, μέσα όμως, από τα μάτια του πατέρα του, του Νικία, που, σαν κάμερες, μας εξιστορούν κάθε μικρό ή μεγάλο γεγονός που οδήγησε στον όλεθρο και στο θρήνο. Έχοντας ακούσει τις αφηγήσεις του πατέρα του τόσες φορές, ο Αρμένιος συγγραφέας Ομέρο Αρίτζις μάς παρουσιάζει τις θηριώδεις και κτηνώδεις πράξεις βίας των Τούρκων, που με απανθρωπιά, λαγνεία και κτηνωδία, αφάνισαν όλο τον ελληνισμό τής Μικράς Ασίας, σαν ανελέητα αρπαχτικά.
Ο Νικίας (πατέρας του συγγραφέα) είναι στρατιώτης, που επιστρέφει πρόσφυγας στη Σμύρνη, αφού ανήκει στους ηττημένους τής Μικρασιατικής εκστρατείας.
Γεννήθηκε στη Θείρα, την πόλη των σύκων, που ήδη είχε πέσει στα χέρια των εχθρών. Όταν κατατάχτηκε στον ελληνικό στρατό, έφυγε με τη φωτογραφία της ξαδέλφης και αρραβωνιαστικιάς του, Ευρυδίκης. Μαζί είχαν κάνει όνειρα, όταν περνούσαν ξέγνοιαστα καλοκαίρια διακοπών στις ακρογιαλιές του Αιγαίου πελάγους.
Τώρα, περιπλανιέται στα σοκάκια και τις ρούγες, αναζητώντας την Ευρυδίκη, έχοντας δώσει υπόσχεση στον εαυτό του ότι δεν θα φύγει αν δεν τη βρει. Μέρα με τη μέρα, μέσα από τα μάτια του Νικία, παρακολουθούμε τη δραματική αλλαγή στις γειτονιές της Σμύρνης. Αφού περάσει από πλούσιες συνοικίες, ευρωπαϊκά καταστήματα, δημοφιλή θέατρα, νοσοκομεία, εκκλησίες, ο Νικίας παρατηρεί πως η πόλη καταστρέφεται, τα κορίτσια βιάζονται, ο άτακτος στρατός ληστοανταρτών, οι Τσέτες, σκοτώνουν, λιντσάρουν, λεηλατούν σπίτια και κλέβουν ό,τι πολύτιμο τους γυαλίσει. Ουρλιαχτά πόνου και οδύνης δεν συγκινούν κανένα, αφού γίνονται καθημερινά πραγματικότητα. Δεν συγκινούν ούτε τους στρατιωτικούς των πλοίων που έχουν έρθει για να φυγαδεύσουν μόνο τους δικούς τους πολίτες και μένουν ουδέτεροι στο μαζικό διωγμό Αρμενίων και Ελλήνων.
Άλλωστε, οι στρατιώτες τού εχθρού Κεμάλ, ήταν εξοπλισμένοι κρυφά από τους Γάλλους και τους Ιταλούς.
Η αφήγηση του Νικία είναι ωμή, οδυνηρή και, συνάμα, λυρική, καθώς κάνει συχνά αναφορές αρχαίων ποιητών, δεμένων με την μικρασιατική ιστορία και τον πολιτισμό που, κάποτε, ανέπτυξε η εύφορη περιοχή. Όμηρος, Καβάφης, οι Μούσες, ιστορικές προσωπικότητες και μυθολογικοί ήρωες, δίνουν κουράγιο στους Έλληνες για να συνεχίσουν να μένουν ζωντανοί.
Όμως, οι Τσέτες καίνε πια τα πάντα. Τα σπίτια, τους αιχμαλώτους, τις εκκλησίες, τους δολοφονημένους, για να μην μείνει καμία απόδειξη, από τις θηριωδίες τους, που είχαν προηγηθεί.
Μέσα στις δραματικές αυτές απώλειες, ο Νικίας χάνει μπροστά στα μάτια του την Ευρυδίκη. Την έχει ξαναβρεί την ώρα που έχει μπει στο καράβι “Οδυσσεύς” με προορισμό τη Σάμο. Την βλέπει στην αποβάθρα, καθώς πλησιάζει στο λιμάνι, με τον άντρα της, το κοριτσάκι της και ένα μωρό στην αγκαλιά, χωρείς ποτέ να προλάβει να βρει το Νικία, αφού τη σκοτώνουν οι Τσέτες, μπροστά στα μάτια του.
Η πρώτη του αγάπη, τον είχε θεωρήσει χαμένο ή σκοτωμένο στον πόλεμο, και παντρεύτηκε έναν άλλο άντρα με τον οποίο έκανε δυο παιδιά.
Μόνο τα παιδιά σώζονται και καταφέρνουν να επιβιβαστούν στο πλοίο Cardiff, ενώ οι γονείς σκοτώνονται στη προκυμαία.
Ένα καταπληκτικό, δραματικό βιβλίο, μια ακόμα ιστορία από τις πολλές που διαδραματίστηκαν στην κόλαση της Σμύρνης. Ο πατέρας του συγγραφέα, ο Νικίας Θεολόγου Αρίτζης, κατάφερε να φυγαδευτεί και να αναζητήσει την οικογένειά του. Μετά από πολλές περιπέτειες, κατάφερε να ξανασμίξει με τους επιζώντες τής οικογένειας στις Βρυξέλες. Η υπόλοιπη μισή του οικογένεια είχε δολοφονηθεί από τους Τούρκους.
Το 1926, ο πατέρας του συγγραφέα έφυγε για πάντα από την Ευρώπη και πήγε στο Μεξικό, όπου εγκαταστάθηκε, παντρεύτηκε μια Μεξικάνα και έκανε 8 παιδιά.
Ο γιος, έγραψε αυτό το εκπληκτικό βιβλίο.
Η ιστορία της Σμύρνης έχει γραφτεί με τα πιο μελανά χρώματα και αυτό το βιβλίο καταγράφει λεπτό προς λεπτό το δράμα των κατοίκων της, που κορυφώθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου του 1922.
Κάθε Έλληνας αξίζει να διαβάσει αυτό το βιβλίο. Εξαιρετικό! Να θυμόμαστε την ιστορία μας.
Πηγή: www.tsemperlidou.gr vivlio.gr
