Eίναι γνωστή από το 1913
Η βιταμίνη Α είναι μια από τις πρώτες βιταμίνες που ανακαλύφθηκαν, καθώς είναι γνωστή από το 1913. Άλλες κοινές ονομασίες της είναι ρετινόλη και αξηροφθόλη.
Στην πραγματικότητα δεν είναι μία ουσία. Αλλά μια ομάδα λιποδιαλυτών ενώσεων που ονομάζονται “ρετινοειδή” (ρετινόλη, ρετινάλη, ρετινοϊκό οξύ και ρετινυλεστέρας) και πολλές καροτενοειδείς προβιταμίνες Α (α,β,γ καροτένια και ξανθοφύλλη)
Γιατί είναι απαραίτητη στον οργανισμό;
- Έχει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση και βοηθά στη μείωση των φλεγμονών, μέσω της καταπολέμησης των ελευθέρων ριζών. Με τον ίδιο τρόπο εμποδίζει την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων και θεωρείται ότι δρα κατά του καρκίνου των πνευμόνων.
- Συμβάλει στην λειτουργία της αναπαραγωγής.
- Ενισχύει το νευρικό σύστημα και την καλή λειτουργία του εγκεφάλου. Είναι καθοριστικής σημασίας στην ανάπτυξη υγιούς κεντρικού νευρικού συστήματος στα έμβρυα.
- Βοηθά στην καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, επιτείνοντας τη λειτουργία των λευκών αιμοσφαιρίων, αυξάνοντας την ανταπόκριση των αντισωμάτων στα αντιγόνα και παίζοντας αντι-ικό ρόλο.
- Προστατεύει τους ιστούς του εντέρου, του στομάχου, του στόματος, του αναπνευστικού και ουρογεννητικού συστήματος.
- Έχει αντιγηραντική επίδραση στο δέρμα ,καθυστερώντας την εμφάνιση βαθιών ρυτίδων , συμβάλει στη λείανση, τη σύσφιξη και την αναζωογόνηση της επιδερμίδας ,ενώ λειτουργεί θεραπευτικά στην εφηβική ακμή.
- Επειδή εξασφαλίζει τη φυσιολογική ανάπτυξη των κυττάρων,παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των διαφόρων ιστών: Των οστών , των μαλλιών, των νυχιών και των βλεννογόνων.
- Είναι απαραίτητη για την υγεία των ματιών, γιατί συνδυάζεται με την πρωτεΐνη οψίνη σχηματίζοντας τη ροδοψίνη, το μόριο που απορροφά το φως και είναι υπεύθυνο τόσο για την νυχτερινή όρασηόσο και για το να βλέπουμε ευκρινώς τα χρώματα.
Σε ποια τρόφιμα βρίσκεται;
Προσλαμβάνεται αμιγώς ως βιταμίνη Α από τρόφιμα ζωικής προέλευσης. Αλλά και ως προβιταμίνη Α (κυρίως β καροτένιο) από φυτικής προελεύσεως τρόφιμα.
Γενικά τα φρούτα και τα λαχανικά που έχουν κίτρινο έως πορτοκαλί χρώμα περιέχουν σημαντικές ποσότητες β-καροτένιου πχ καρότα, γλυκοπατάτες, πορτοκαλί κολοκύθες βερίκοκα, παπάγια, μάνγκο, πεπόνι, κόκκινες γλυκιές πιπεριές κ.α
Από τα πράσινα λαχανικά το σπανάκι, το μαρούλι, το μπρόκολο. Τα μαυρομάτικα φασόλια
Από τα ζωικά τρόφιμα, το συκώτι, τα γαλακτοκομικά ,ο κρόκος του αυγού, τα λιπαρά ψάρια όπως το βασιλικό σκουμπρί, ο σολομός, ο ερυθρός τόνος (bluefin), η πέστροφα κ.α
Ακόμη το συκώτι χήνας (Pâté) και φυσικά στο μουρουνόλαδο που συχνά χρησιμοποιείται και ως συμπλήρωμα διατροφής.
Τip: Μπορείτε να αυξήσετε την απορρόφηση της προβιταμίνης Α τρώγοντας παράλληλα κάτι λιπαρό ή βάζοντας απλά ελαιόλαδο στη σαλάτα σας.
Ποια είναι η Συνιστώμενη Ημερήσια Ποσότητα (ΣΗΠ) Φυσικής Βιταμίνης Α;
Για τους υγιείς ενήλικες 700 μg για τις γυναίκες και 900 μg για τους άντρες. Κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης και της γαλουχίας είναι απαραίτητο να αυξηθούν οι ποσότητες βιταμίνης Α ΠΑΝΤΑ με τις οδηγίες του γιατρού. . Η ανεπάρκεια βιταμίνης Α σε αυτήν την περίοδο οδηγεί σε εμβρυϊκές δυσπλασίες, ανεπάρκειες του καρδιαγγειακού και νευρικού συστήματος και σε μη ανεπτυγμένους ιστούς.
Υπάρχουν συμπληρώματα διατροφής ή τρόφιμα εμπλουτισμένα με συνθετική βιταμίνη Α ;
Σε μερικά τρόφιμα ευρείας κυκλοφορίας προστίθενται ποσότητες βιταμίνης Α. Τα πιο γνωστά είναι τα εμπλουτισμένα δημητριακά, οι μαργαρίνες και τα γάλατα.
Υπάρχουν συμπληρώματα διατροφής σε διάφορες μορφές π.χ αμπούλες, ταμπλέτες κ.α
Πώς υποψιαζόμαστε ότι μπορεί να έχουμε έλλειψη βιταμίνης Α;
Μπορεί να εμφανίσουμε ξηροφθαλμία ή κακή νυκτερινή όραση. Επίσης μπορεί να έχουμε μεγαλύτερη τριχόπτωση απ’ ότι συνήθως, τα νύχια μας να σπάνε εύκολα, να μας ταλαιπωρούν δερματικές παθήσεις. Καθώς και να έχουμε χαμηλή άμυνα απέναντι σε ασθένειες και λοιμώξεις λόγω εξασθένισης του ανοσοποιητικού μας συστήματος.
Στα έμβρυα και τα βρέφη η έλλειψή της μπορεί να οδηγήσει σε καθυστέρηση της ανάπτυξης των οστών και των δοντιών τους.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο από έλλειψη βιταμίνης Α;
- Δεδομένου ότι είναι λιποδιαλυτή βιταμίνη, η έλλειψή της μπορεί να εμφανιστεί σε άτομα που κάνουν πολύχρονη δίαιτα με τροφές χωρίς λιπαρά.
- Όσοι πάσχουν από ασθένειες όπως η νόσος του Crohn, η ανεπάρκεια παγκρεατικών ενζύμων και σοβαρά προβλήματα στο συκώτι ή την χολή που προκαλούν μείωση της ικανότητας πρόσληψης λίπους από το έντερο.
Υπάρχει κίνδυνος υπερβιταμίνωσης από την Α;
Η υπερκατανάλωση βιταμίνης Α μπορεί να οδηγήσει σε ηπατικές βλάβες ή σε προβλήματα στα οστά. Η μακροχρόνια χρήση μεγάλων ποσοτήτων μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στην διάθεση.
Στα έμβρυα υπερβολική κατανάλωση Α που μπορεί να προκύψει από συμπληρώματα διατροφής, θεωρείται ότι μπορεί να ευθύνεται για γενετικές ανωμαλίες.
Σημείωση: Tα συμπληρώματα διατροφής, όπως και τα φάρμακα ,δεν πρέπει να λαμβάνονται χωρίς την σύμφωνη γνώμη του γιατρού μας.
Φιλαρέτη Καλομενίδου, Χημικός – Εκπαιδευτικός.
Image by jcomp on Freepik
