Νέα έρευνα!

Νέα έρευνα αποκαλύπτει πώς η κοινωνική ισχύς σχετίζεται με την σεξουαλική κακοποίηση

Τον τελευταίο καιρό αποκαλύπτονται όλο και περισσότερα περιστατικά σεξουαλικής επιθετικότητας στον χώρο του αθλητισμού και του θεάματος. Το ίδιο συμβαίνει και σε πολλούς άλλους κλάδους, καθώς και στο εργασιακό περιβάλλον.

Όμως, ποιες είναι οι αιτίες και τα κίνητρα;

Αρκετές φορές έχει ακουστεί ότι η σεξουαλική επιθετικότητα λειτουργεί και ως μια μορφή επίδειξης και επιβολής εξουσίας. Έχουν να κάνουν τέτοιου είδους συμπεριφορές σε αυτούς τους χώρους με την επίδειξη εξουσίας και ισχύος;

Το φαινόμενο που τείνει να λάβει μεγάλες διαστάσεις στην Ελλάδα τον τελευταίο καιρό, είναι σαφώς παγκόσμιο και έχει μελετηθεί αρκετά το τελευταίο χρονικό διάστημα. Η μελέτη με τίτλο «Σεξουαλική επιθετικότητα υπό το πρίσμα της απόκτησης καινούργιας εξουσίας: Πώς επηρεάζει η ξαφνική εξασφάλιση μεγάλης εξουσίας τα άτομα με χρόνια χαμηλή θέση ισχύος» έρχεται ως συνέχεια μιας προηγούμενης έρευνας, η οποία διαπίστωσε ότι στα άτομα που ενδιαφέρονται περισσότερο για περιστασιακό σεξ, η αύξηση του βαθμού εξουσίας συνδράμει στην πεποίθησή τους ότι οι υφιστάμενοί τους ενδιαφέρονται ερωτικά για τους ίδιους.

Μάλιστα, το φαινόμενο αυτό φάνηκε να ισχύει και για τους άνδρες και για τις γυναίκες στον ίδιο βαθμό. 

Οι άνθρωποι που αισθάνονται ότι τους έχει στερηθεί η κοινωνική ισχύς για μεγάλο χρονικό διάστημα, φαίνεται πως διαθέτουν εντονότερη επιθυμία να αισθανθούν ισχυροί, κάτι που αυξάνει τις πιθανότητες να χρησιμοποιήσουν τη σεξουαλική επιθετικότητα ως μέσο στην προσπάθειά τους να αισθανθούν πιο ισχυροί. Ωστόσο, είναι άξιο αναφοράς, ότι παρατηρήθηκε πως οι άνδρες που διέθεταν χρόνια εξουσία, δεν επεδείκνυαν αυξημένα επίπεδα παρενοχλητικών συμπεριφορών απέναντι σε ελκυστικές γυναίκες.

Μήπως η επιθετικότητα που συνοδεύεται από την εξασφάλιση περισσότερης εξουσίας κρύβει από πίσω ένα «απειλούμενο Εγώ»;

Μέσα από τις καταγγελίες στα περιστατικά σεξουαλικής επιθετικότητας, διαφαίνεται είτε μια πιεστική, επιβλητική συμπεριφορά είτε μια ακατέργαστα αδέξια συμπεριφορά, αντικατοπτρίζοντας μια ανασφάλεια και μια ψυχολογική ανικανότητα αντιστοίχως.

Οι συγγραφείς της συγκεκριμένης μελέτης, Melissa Williams, Deborah Gruenfeld και Lucia Guillory διαπίστωσαν ότι ενώ, σε γενικές γραμμές, οι άνδρες ήταν συχνότερα πρωταγωνιστές σε περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης συγκριτικά με τις γυναίκες, η απόκτηση εξουσίας επηρέαζε τη συμπεριφορά τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών με παρεμφερή τρόπο. Οι ερευνήτριες διαπίστωσαν δηλαδή ότι η αλλοίωση του χαρακτήρα και της συμπεριφοράς που συνοδεύεται από την απόκτηση δύναμης επηρεάζει τόσο τους άνδρες όσο και τις γυναίκες πανομοιότυπα. Η αίσθηση της καινούργιας εξουσίας αυξάνει την τάση για παρενοχλητική συμπεριφορά στα άτομα που δεν διέθεταν σημαντική εξουσία κατά τη διάρκεια μεγάλων περιόδων προηγουμένως, είτε πρόκειται για άνδρες είτε για γυναίκες.

Οι ερευνήτριες υπέθεσαν ότι πιθανώς η ψυχολογική ανασφάλεια των ατόμων που προσπαθούν να εξαλείψουν την αίσθηση προσωπικής ανεπάρκειας μέσω της εξουσίας, είναι εκείνη που τους οδηγεί στην κατάχρηση της επιρροής τους και στη σεξουαλική επιθετικότητα. Για να εξηγήσουν και να αναζητήσουν την αιτία αυτής της συμπεριφοράς, οι επιστήμονες εξέτασαν κάποια πρότυπα γονικών συμπεριφορών και προσπάθησαν να εντοπίσουν πιθανές ψυχολογικές συνδέσεις. Μεταξύ άλλων, προέκυψε ότι οι γονείς που αισθάνονται ιδιαίτερα ανίσχυροι απέναντι σε ένα απαιτητικό παιδί, έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να καταλήξουν να κακοποιούν σωματικά το παιδί τους.

Ίσως οι άνθρωποι που αισθάνονται περισσότερο ανίσχυροι εξαιτίας προσωπικών ανασφαλειών, ανεξαρτήτως της πραγματικής τους θέσης σε μία ιεραρχία, να είναι εκείνοι που βιώνουν τις ευκαιρίες να ασκήσουν πραγματική εξουσία ως πολυαναμενόμενες ευκαιρίες να ελέγξουν τους άλλους. Προηγούμενες έρευνες είχαν ήδη αποκαλύψει ότι τα άτομα που καταλαμβάνουν θέσεις εξουσίας (σε αντίθεση με άτομα που δεν διαθέτουν ιδιαίτερη εξουσία) είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίζουν τους συνανθρώπους τους σαν αντικείμενα και όχι ως ξεχωριστές προσωπικότητες.

Η μελέτη των Williams, Gruenfeld και Guillory στηρίχθηκε πάνω σε μια σειρά πειραμάτων, ένα εκ των οποίων εστίασε στις αντιδράσεις των ετεροφυλόφιλων ανδρών απέναντι σε ελκυστικές, αλλά μη διαθέσιμες, γυναίκες. Στις περιπτώσεις όπου άνδρες οι οποίοι είχαν βιώσει μακροπρόθεσμες περιόδους χωρίς σημαντική εξουσία ξαφνικά βρέθηκαν να αισθάνονται πιο ισχυροί, οι άνδρες αυτοί έτειναν να υιοθετούν μία σεξιστικότερη και εχθρικότερη συμπεριφορά απέναντι σε μία γυναίκα που είχε απορρίψει την προσπάθεια προσέγγισής τους. Αντιθέτως, η άμεση απόκτηση μεγαλύτερης ισχύος στους άνδρες οι οποίοι ήδη διέθεταν αυτοπεποίθηση ότι κατέχουν σημαντική εξουσία, όχι μόνο δεν τους επηρέασε, αλλά φάνηκε να τους οδήγησε σε χαμηλότερα επίπεδα σεξισμού και εχθροτήτας απέναντι στις γυναίκες.

Χαρακτηριστικά, μια πρόσφατη μελέτη που εξέτασε τη συμπεριφορά των παικτών ενός βιντεοπαιχνιδιού το οποίο έπαιζαν κυρίως άνδρες, αποκάλυψε ότι οι γυναίκες που έπαιζαν είχαν περισσότερες πιθανότητες να παρενοχληθούν από τους άνδρες οι οποίοι δεν έπαιζαν καλά και είχαν χαμηλή απόδοση, σε σχέση με τους καλούς άνδρες παίκτες. Η συγκεκριμένη κατάσταση υποδηλώνει ότι η προσωπική ανασφάλεια σχετικά με το κύρος τους ως παίκτες οδηγούσε αυτούς τους άνδρες στο να συμπεριφέρονται κακοποιητικά.

Μία ακόμα έρευνα έδειξε ότι άνδρες και γυναίκες που διαθέτουν χαμηλότερη κοινωνική δύναμη συμπεριφέρονται πιο εχθρικά απέναντι στους φτωχούς και τους αδύναμους.

Πάντως, πολλοί ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι η υποκειμενική αίσθηση ισχύος δεν είναι απαραίτητα και αντικειμενική, ούτε συνάδει πάντα με την πραγματικότητα. Πολλοί άνθρωποι που κατέχουν θέσεις εξουσίας εξακολουθούν να αισθάνονται ανασφαλείς και ανεπαρκείς και ταυτόχρονα νιώθουν ότι οι θέσεις που κατέκτησαν δεν τους απέφεραν το μέγεθος της δύναμης και της ισχύος που περίμεναν.

Αν όμως τα αυξημένα επίπεδα μακροχρόνιας εξουσίας δεν προκαλούν πάντοτε εντονότερη σεξουαλική συμπεριφορά, τότε γιατί οι άνθρωποι έχουν την ψυχολογική τάση να επιδιώκουν επιρροή;

Πρόκειται αποκλειστικά για μία ελκυστική προοπτική αυτοπροβολής;

Μήπως οι πιο υπεύθυνοι άνθρωποι που κατέχουν μεγάλη δύναμη βιώνουν την κατάστασή τους περισσότερο ως μία ευθύνη παρά σαν κάτι ευχάριστο, σαν μια διαρκή υποχρέωση να ζυγίζουν τις επιπτώσεις της συμπεριφοράς τους απέναντι στους άλλους; Οι συγγραφείς της μελέτης κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι μπορεί να υπάρχει διαφορά μεταξύ του να αντιλαμβάνεται κανείς την εξουσία ως ευκαιρία να κάνει ό,τι θέλει, σε σχέση με το να την αντιλαμβάνεται ως μια ευθύνη για να φροντίσει τους άλλους.

Πάντως, για καλό και για κακό, μην μπείτε στο ίδιο ασανσέρ με κάποιον που φαίνεται να απολαμβάνει υπέρμετρα την πρόσφατη προαγωγή του.

Πηγή:https://psychologos.gr