Ανακαλύπτοντας τα ήθη και τα έθιμα του νησιού
Η Μεγάλη Εβδομάδα αρχίζει ουσιαστικά το Σάββατο του Λαζάρου. Στη Ζάκυνθο, όταν το ρολόι πάει στις 11 το πρωί και οι καμπάνες των εκκλησιών χτυπήσουν πανηγυρικά, τότε κρεμούν το “βαγί” σ’ όλα τα καμπαναριά της πόλης και των χωριών του νησιού. Το βαγί στη Ζάκυνθο δεν είναι η γνωστή δάφνη που μοιράζεται στην υπόλοιπη Ελλάδα αυτή τη μέρα, αλλά τα φρέσκα κιτρινωπά φύλλα του φοίνικα. Με αυτά πλέκουν σταυρούς, ήλιους, αλογάκια και στολίζουν τις εκκλησίες για τη γιορτή.
Tην Κυριακή των Βαΐων, μετά τη Θεία Λειτουργία, στις στολισμένες εκκλησίες, οι “νόντσολοι”(νεωκόροι Ιερού Ναού), μοιράζουν σ’ όλα τα σπίτια το βαγί ως ευλογία του Ιερέως – Εφημερίου και οι πιστοί το τοποθετούν στις εικόνες. Μετά το τέλος της Λειτουργίας, οι ναοί ντύνονται πένθιμα. Το βράδυ τελείται η Ακολουθία του Νυμφίου.
Η Μεγάλη Βδομάδα
Tη Μεγάλη Δευτέρα αρχίζουν οι κατανυκτικές ακολουθίες των Παθών. Tη Μεγάλη Τρίτη το βράδυ οι Ιερείς ψάλλουν το κατανυκτικότατο τροπάριο της Κασσιανής (Δοξαστικό των Αποστίχων) από τις μελωδικές χορωδίες των ναών. Ιδιαιτέρως της Ιεράς Μονής του Αγίου Διονυσίου, του Μητροπολιτικού Ναού Αγίου Νικολάου και της Φανερωμένης στην πόλη. Τη Μεγάλη Τετάρτη τελείται το Μυστήριο του Ευχέλαιου όπου το νησί προσκαλεί όλους τους πιστούς να παρευρεθούν για να απολαύσουν τους ψαλμούς αλλά και να πιουν λίγο αγιασμό.
Τη Μεγάλη Πέμπτη το πρωί γίνεται ο Εσπερινός και η Θεία Λειτουργία σ’ όλους τους Ιερούς Ναούς. Μετά απ’ αυτήν, τα πάντα πενθούν και οι καμπάνες δεν ξαναχτυπούν, μέχρι το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου. Οι ιδιομορφίες του Ζακυνθινού εκκλησιαστικού τυπικού είναι έντονες από τη Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ. Αρχικά, οι ύμνοι είναι τονισμένοι κατά τη Ζακυνθινή εκκλησιαστική μουσική. Ο Εσταυρωμένος εξέρχεται μετά το ενδέκατο Ευαγγέλιο και όχι μετά το πέμπτο, όπως έχει καθιερωθεί σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Ο Ιερέας ψάλλει μπροστά στον Εσταυρωμένο και τον λιτανεύει.
Τη Μεγάλη Παρασκευή όλη η Ζάκυνθος συμμετέχει στο Θείο Δράμα. Το πρωί γίνεται η Ακολουθία των Μεγάλων Ωρών και ακολούθως η Αποκαθήλωση. Αμέσως μετά, ο Ιερέας εξέρχεται από το Ιερό Βήμα λιτανεύοντας τον Χριστό επί του ώμου του, τυλιγμένο σε λευκό σεντόνι. Εδώ, δε χρησιμοποιείται ο γνωστός κεντητός Επιτάφιος, όπως συνηθίζεται στην υπόλοιπη Ελλάδα αλλά αμφιπρόσωπη ξυλόγλυπτη αγιογραφία του νεκρού Χριστού, που ονομάζεται “Αμνός”. Μετά τη λιτάνευση, το Σώμα του Χριστού τοποθετείται στον Επιτάφιο. Στο νησί, οι επιτάφιοι δεν στολίζονται με λουλούδια, επειδή είναι ξυλόγλυπτοι με χρυσό και βελούδο.
H Εικόνα της “Mater Dolorosa”
Το μεσημέρι της Μεγάλης Παρασκευής, στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου του Μώλου, ξεκινά η λιτανεία του Εσταυρωμένου. Μαζί με τον Εσταυρωμένο, πραγματοποιείται λιτάνευση και η περίφημη Εικόνα της “Mater Dolorosa”, δηλαδή της Παναγίας του Πάθους. Η λιτανεία διασχίζει σχεδόν όλη την πόλη και επιστρέφει στην πλατεία Σολωμού, όπου ο Μητροπολίτης ευλογεί το λαό. Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής γίνεται κανονικά σ’ όλους τους Ιερούς Ναούς η Ακολουθία του Επιτάφιου Θρήνου, χωρίς όμως λιτάνευση των Επιταφίων τους.
Τα ξημερώματα του Μεγάλου Σαββάτου και πιο συγκεκριμένα στις πέντε το πρωί, μετά την επιστροφή του Επιταφίου στο ναό έχουμε την πρώτη Ανάσταση. Εκατοντάδες στάμνες σπάνε από τους πιστούς στην πλατεία του Αγίου Μάρκου, ως πρώτη εκδήλωση χαράς για το αναστάσιμο γεγονός. Το έθιμο είναι γνωστό με το λατινικό όνομα «Gloria» σε ανάμνηση της δόξας του Χριστού μετά την Ανάσταση. Η κανονική αναστάσιμη ακολουθία, όμως, γίνεται μερικές ώρες αργότερα, το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου προς την Κυριακή. Η ανάγνωση του Ευαγγελίου συνοδεύεται από τους ήχους χαρμόσυνων καμπανών και στις δώδεκα ψάλλεται παντού το «Χριστός Ανέστη». Μετά την Ανάσταση, ο κόσμος συγκεντρώνεται σε σπίτια για να γιορτάσει. Ενώ οι νοικοκυρές έχουν μαγειρέψει από νωρίς το απόγευμα βραστό κρέας για να ισορροπήσει το στομάχι μετά τη νηστεία της Μεγάλης Εβδομάδας.
Το τοπικό έθιμο
Σύμφωνα με το τοπικό έθιμο δεν γίνεται λειτουργία μετά την Ανάσταση, αλλά το πρωί της Κυριακής του Πάσχα. Ενώ το απόγευμα της Κυριακής πραγματοποιείται ο Εσπερινός της Αγάπης στον Ιερό Ναό του Αγίου Λαζάρου, στην πόλη της Ζακύνθου, και λιτάνευση της εικόνας της Παναγίας της Γαλανούσας και της εικόνας της Αναστάσεως. Τη Δευτέρα του Πάσχα τα περισσότερα χωριά πανηγυρίζουν και οι τοπικές εκκλησίες πραγματοποιούν αναστάσιμες λειτουργίες και λιτανείες.
Πηγή: passenger.gr
