Τα δύσκολα παιδικά χρόνια, ο γάμος και οι σπουδαίες ανακαλύψεις
Η Μαρία- Σαλώμη γεννήθηκε το 1867 στην πρωτεύουσα της Πολωνίας, Βαρσοβία. Ήταν το πέμπτο παιδί της οικογένειας Σκουοντόφσκι. Ο πατέρας της, ήταν καθηγητής φυσικής και μαθηματικών και υποδιευθυντής σε Λύκειο θηλέων και η μητέρα της, Μαρία, ήταν καθηγήτρια.
Διάβασε ακόμα: Aurora Mardiganian: Το κορίτσι σύμβολο της Αρμενικής γενοκτονίας
Τα δύσκολα παιδικά χρόνια
Η Μαρία έζησε δύσκολα παιδικά χρόνια. Όταν ήταν 7 χρονών η μητέρα της προσβλήθηκε από φυματίωση, αρρώστια σχεδόν πάντα θανατηφόρα εκείνη την εποχή, ενώ ο πατέρας της υποβαθμίστηκε στην υπηρεσία του. Έχασαν έτσι ένα μεγάλο μέρος του εισοδήματός τους και το σπίτι τους. Δύο χρόνια μετά πέθανε από τύφο η αδελφή της, Σοφία, και λίγο αργότερα πέθανε και η μητέρα της. Ο πατέρας της βρέθηκε να μεγαλώνει μόνος του 4 παιδιά με έναν πενιχρό μισθό. Όμως, γνωρίζοντας την αξία της μόρφωσης, όλα τα παιδιά συνέχισαν το σχολείο παρόλη την φτώχεια. Η Μαρία ήταν εξαιρετική μαθήτρια ,αλλά δεν μπορούσε να συνεχίσει στο Πανεπιστήμιο γιατί εκείνη την εποχή δεν επιτρεπόταν η φοίτηση γυναικών στα πολωνικά πανεπιστήμια. Αν ένα κορίτσι ήθελε να συνεχίσει τις σπουδές του έπρεπε να έχει την οικονομική ευχέρεια να πάει στο εξωτερικό. Η μία της αδελφή σπούδαζε ήδη Ιατρική στο Παρίσι και άλλες δυνατότητες δεν υπήρχαν.
Τα χρόνια της ενηλικίωσης
Έτσι, αναγκάστηκε να δουλέψει ως γκουβερνάντα και δασκάλα, βοηθούσε την οικογένειά της, έστελνε χρήματα στην αδελφή της , ενώ συγχρόνως , παρακολουθούσε μαθήματα στο παράνομο λεγόμενο «Ιπτάμενο Πανεπιστήμιο», μια πρωτοβουλία εθελοντών καθηγητών που παρέδιδαν μυστικά μαθήματα ανατομίας, φυσικής, ιστορίας και κοινωνιολογίας. Στα 24 της είχε μαζέψει αρκετά χρήματα για να πάει στο Παρίσι, να γραφτεί στη σχολή Θετικών επιστημών του πανεπιστημίου της Σορβόννης και να νοικιάσει ένα ανήλιαγο πατάρι. Τα χρήματα της ,όμως δεν έφταναν για φαγητό. Λέγεται πως για 3 χρόνια ζούσε με ψωμί και τσάι. Πηγαινοερχόταν με τα πόδια στο πανεπιστήμιο και περνούσε το βράδυ στην βιβλιοθήκη Σεν Ζενεβιέβ όπου είχε φως και θέρμανση. Όταν έφτασε στο σημείο να λιποθυμάει στον δρόμο ή στο αμφιθέατρο από πείνα, αναγκάστηκε να φιλοξενηθεί στο σπίτι της αδελφής της. Τελικά η Μαρία αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο της Σορβόννης με 3 πτυχία :μαθηματικών, φυσικής και χημείας.
Η γνωριμία και ο γάμος με τον Πιερ Κιουρί
Στα 27 της γνώρισε τον Πιερ Κιουρί που είχε σπουδάσει και αυτός Φυσική στη Σορβόννη. Μετά από ένα χρόνο παντρεύτηκαν στο δημαρχείο του Παρισιού, χωρίς νυφικό, χωρίς καν δαχτυλίδια, μια και ο Κιουρί ήταν άθεος. Από τότε η Μαρία-Σαλώμη Σκουοντόφσκα απέκτησε το επώνυμο Κιουρί. Έγινε γνωστή ως Μαντάμ Κιουρί. Γιόρτασαν τον μήνα του μέλιτος κάνοντας τον γύρο της Γαλλίας με …ποδήλατα!
Απέκτησαν δύο κόρες ,την Ειρήνη και την Εύα. Κατά την μελέτη του διδακτορικού της άρχισε να ενδιαφέρεται για τα ορυκτά, όπως το ουράνιο, που εκπέμπουν ακτινοβολία. Το πανεπιστήμιο αρνήθηκε να χρηματοδοτήσει τις έρευνες. Αυτή και ο σύζυγός της εργάστηκαν για 4 χρόνια σε μια απομονωμένη παράγκα χρηματοδοτώντας οι ίδιοι τις έρευνες τους, παρά τα πολλά απαιτούμενα έξοδα και τα περιορισμένα οικονομικά τους. Λέγεται πως για χρόνια μετέφερε καθημερινά στις τσέπες της εργασιακής της ρόμπας φιαλίδια με ραδιενεργά ορυκτά ώστε να παρακολουθεί την ακτινοβολία τους, κάνοντας οικονομία χρόνου. Ο συνδυασμός της μητρότητας και της έρευνας ήταν πολύ δύσκολος. Μερικές φορές τους έλειπαν τα στοιχειώδη.
Ρητά που έχει πει κατά καιρούς
-Διδάχτηκα ότι ο δρόμος της προόδου δεν είναι ούτε γρήγορος ούτε εύκολος
– Η ζωή δεν είναι εύκολη για κανέναν από μας. Αλλά τι μ’ αυτό; Πρέπει να έχουμε υπομονή και πάνω απ’ όλα εμπιστοσύνη στον εαυτό μας. Πρέπει να πιστέψουμε ότι είμαστε προικισμένοι σε κάτι και να το αξιοποιήσουμε.
-Δεν έχω κανένα φόρεμα, εκτός από αυτό που φοράω κάθε μέρα. Αν έχετε την καλοσύνη να μου δώσετε ένα, παρακαλώ να είναι πρακτικό και σκοτεινό, έτσι ώστε να μπορώ να το φοράω στο εργαστήριο.
Οι ανακαλύψεις δύο νέων στοιχείων
Το 1898 ανακοίνωσαν κάτι καταπληκτικό! Την ανακάλυψη δύο νέων στοιχείων: του πολώνιου (Ρο) που το ονόμασε έτσι προς τιμή της πατρίδας της Πολωνίας και του ράδιου (Ra), από το οποίο πήρε το όνομά της η ραδιενέργεια. Προσανατολίστηκαν στις ιατρικές εφαρμογές των στοιχείων και ανακάλυψαν ότι η ακτινοβολία του ραδίου κατέστρεφε τους καρκινικούς όγκους (Ραδιοθεραπεία).Οι ακτινοβολίες που κάνουν τώρα οι καρκινοπαθείς βασίζονται σε αυτή την αρχή.
Ποτέ δεν κατοχύρωσαν τις μεθόδους τους για την απομόνωση των στοιχείων, επειδή θεωρούσαν πως η επιστήμη πρέπει να είναι διαθέσιμη για τον οποιοδήποτε θα ήθελε να μάθει από το έργο τους. Αν το είχαν κάνει θα γινόντουσαν πάμπλουτοι. Όμως η ίδια δήλωσε:Δουλεύουμε για το συμφέρον της επιστήμης. Το ράδιο δεν βρέθηκε για να κάνει πλούσιο κανέναν. Το ράδιο είναι ένα στοιχείο που ανήκει στην ανθρωπότητα.
Για τις μελέτες τους αυτές μοιράστηκαν το Νόμπελ Φυσικής του 1903 με τον Ανρί Μπεκερέλ. Το 1906 ο Πιερ Κιουρί παρασύρθηκε από ένα κάρο και σκοτώθηκε. Της δόθηκε η έδρα του στην Σορβόννη. Έτσι έγινε η πρώτη γυναίκα στη Γαλλία που της δινόταν έδρα πανεπιστημίου, ενώ ήταν επίσης η πρώτη γυναίκα που έδωσε διάλεξη στη Σορβόννη. Συνεργάστηκε με τους σπουδαιότερους επιστήμονες της εποχής και κέρδισε την εκτίμηση και την αναγνώριση όλων, μέσα σε μία αμιγώς ανδροκρατούμενη επιστημονική κοινότητα η οποία, εξαιτίας του ρατσισμού και τα προκατάληψης, άφηνε ελάχιστα περιθώρια εξέλιξης σε μια γυναίκα και μάλιστα ξένη μετανάστρια.
Η συνάντηση με τον Αϊνστάιν και το τεράστιο σκάνδαλο
Ο Αϊνστάιν της έγραψε μετά από μια συνάντηση τους: Αισθάνομαι την ανάγκη να σας πω, πόσο πολύ θαυμάζω το πνεύμα ,την ενέργεια και την τιμιότητα σας. Θεωρώ τον εαυτό μου ευτυχή που είχα την ευκαιρία να σας γνωρίσω προσωπικά. Δήλωσε επίσης: Απ’ όσες προσωπικότητες έχω γνωρίσει, είναι η μόνη που δεν την έχει διαφθείρει η διασημότητα. Το 1910, ξέσπασε ένα τεράστιο σκάνδαλο: η Μαρία έκανε σχέση με τον Πολ Λανζεβάν, πέντε χρόνια μικρότερό της, παντρεμένο εν διαστάσει , αλλά πατέρα τεσσάρων παιδιών. Σύσσωμος ο Γαλλικός τύπος στράφηκε εναντίον της, παρασύροντας και την κοινή γνώμη. Ήταν τέτοιες οι αντιδράσεις του κόσμου που δεν μπορούσε να κυκλοφορήσει στους δρόμους χωρίς να την χλευάζουν.
Μάλιστα κάποιοι επιχείρησαν να κακοποιήσουν τις κόρες της. Η ίδια αντιμετώπισε στωικά την κατάσταση δηλώνοντας: Δεν πρέπει να φοβόμαστε την ανθρώπινη φύση. Μόνο να προσπαθούμε να την κατανοήσουμε .Να είστε λιγότερο περίεργοι με τους ανθρώπους και περισσότερο περίεργοι με τις ιδέες. Όμως, η απογοήτευση και η στεναχώρια υπέσκαψαν την ήδη ευάλωτη υγεία της. Πολλοί υποστηρίζουν πως η παράνομη(;) σχέση ήταν η αφορμή για να εκδηλωθεί ο αντισημιτισμός που γιγαντώνονταν εκείνη την εποχή. Το γεγονός πως ήταν από την Πολωνία και το επίθετο της Skłodowska, είχαν πείσει τους πάντες ότι ήταν Εβραία.
Συνέχισε τις έρευνες της με την βοήθεια της μεγάλης κόρης της ,Ειρήνης, για την εφαρμογή των ακτίνων Χ στην Ιατρική. Σε αυτήν οφείλουμε τις ακτινογραφίες που κάνουμε σήμερα. Το 1911 πήρε το Νόμπελ Χημείας. Έγινε έτσι η πρώτη γυναίκα με δύο Νόμπελ για δύο διαφορετικές επιστήμες. Ο Γαλλικός τύπος το αποσιώπησε! Όταν το 1914 ξέσπασε ο 1ος Παγκόσμιος Πόλεμος ,με τα χρήματα που είχε κερδίσει από τα Νόμπελ, χάρισε στον Γαλλικό στρατό 50 κινητές και 200 σταθερές μονάδες ακτινογραφιών. Έτσι σώθηκαν χιλιάδες στρατιώτες που έπρεπε να εγχειριστούν για τραύματα από σφαίρες ή μεταλλικά τμήματα βλημάτων που είχαν εισχωρήσει στο σώμα τους. Πρωτοστάτησε στην ανάπτυξη των φορητών τομογράφων για το πεδίο της μάχης, που έγιναν γνωστά ως «Μικρές Κιουρί».
Η επιδείνωση της υγείας της
Από το 1933 η υγεία της είχε κλονιστεί σημαντικά λόγω της έκθεσής της στην ραδιενέργεια και τις ακτίνες Χ. Σε εκείνα τα πρωταρχικά στάδια δεν είχε κατανοήσει τις επιπτώσεις της υπερέκθεσης σε ακτινοβολίες και δεν είχε λάβει κανένα προστατευτικό μέσο. Καταστράφηκαν τα νεφρά της, έχασε την ακοή και την όρασή της και τελικά πέθανε από λευχαιμία το 1934.
Έλεγε: Είμαι ένας από εκείνους που σκέφτονται σαν τον Νόμπελ, ότι στην ανθρωπότητα θα κάνουν περισσότερο καλό παρά κακό οι νέες ανακαλύψεις. Το 1995 τα οστά της μεταφέρθηκαν στο μαυσωλείο στο οποίο βρίσκονται θαμμένοι οι «μεγάλοι άνδρες» της Γαλλίας. Είναι η πρώτη και η μόνη γυναίκα που έχει την τιμή αναπαύεται στο Πάνθεο του Παρισιού. Η επιστημονική κοινότητα, σε ένδειξη σεβασμού προς την Μαρία Κιουρί, έδωσε το όνομά της σε μονάδα μέτρησης της ραδιενέργειας (το κιουρί ή Ci) και στο τεχνητό χημικό στοιχείο με ατομικό αριθμό 96 (το κιούριο). Το έργο της συνέχισε η κόρη της Ειρήνη με τον σύζυγό της Φρεντερίκ Ζολιό. Το 1935 τιμήθηκαν και οι δύο με το βραβείο Νόμπελ Χημείας για την ανακάλυψη της τεχνητής ραδιενέργειας.
Και η Ειρήνη, όπως και η μητέρα της πέθανε από λευχαιμία το 1956. Η οικογένεια Κιουρί παραμένει έως σήμερα η οικογένεια με τα περισσότερα μέλη της βραβευμένα με Νόμπελ. Τί τραγική ειρωνεία! Το πολύτιμο ράδιο το οποίο πρόσφερε την πρώτη ελπίδα θεραπείας στους καρκινοπαθείς, υπήρξε η αιτία θανάτου από καρκίνο των ανθρώπων που το ανακάλυψαν!
Φιλαρέτη Καλομενίδου
Χημικός -Εκπαιδευτικός
Πηγή φωτογραφιών: godsavesthequeen.com
