Η Έλεν γεννήθηκε το 1880 σε μια φάρμα στην Αλαμπάμα από τους Άρθουρ και Κέιτ Κέλερ
Με καταγωγή από τη Γερμανία .Δεν ήταν ιδιαίτερα εύπορη οικογένεια αλλά ούτε και φτωχή. Το εισόδημα τους προέρχονταν από μια φυτεία βαμβακιού, ενώ αργότερα ο πατέρας της έγινε και εκδότης μιας εβδομαδιαίας τοπικής εφημερίδας.
Η Έλεν γεννήθηκε υγιέστατη. Άρχισε να μιλά 6 μηνών και πριν κλείσει χρόνο ,περπάτησε. Με την πρώτη της φίλη ,την κόρη της μαγείρισσας ,είχαν επινοήσει περισσότερες από 60 χειρονομίες για να επικοινωνούν μεταξύ τους. Φαινόταν ένα πανέξυπνο παιδί με σπουδαίες προοπτικές .
Πριν καν γίνει 2 χρονών ,στους 19 μήνες της ζωής της ,προσβλήθηκε, κατά την άποψη του οικογενειακού γιατρού, από <εγκεφαλικό πυρετό > .Κατά πάσα πιθανότητα επρόκειτο για οστρακιά ή μηνιγγίτιδα , αρρώστιες σχεδόν άγνωστες ,άρα και μη θεραπεύσιμες ,εκείνη την εποχή. Δεν έχασε τη ζωή της ,αλλά έμεινε τυφλή και κουφή. Στην αρχή πίστεψαν ότι ήταν κωφάλαλη ,μια και όταν ένα παιδάκι δεν ακούει ,δεν μπορεί και να μιλήσει μιμούμενο τους γύρω του.
Όπως έγραψε πολύ αργότερα στην αυτοβιογραφία της, με τίτλο< Η ιστορία της ζωής μου>, « ζούσα στη θάλασσα σε μια πυκνή ομίχλη».
Εγκλωβισμένη στη σιωπή και το σκοτάδι, χωρίς να μπορεί να επικοινωνήσει με κανένα ,χωρίς να μπορεί να εκφράσει τί θέλει ,έγινε ένα δύστροπο παιδί. Έτρεχε πάνω κάτω όλη μέρα χωρίς λόγο ,ούρλιαζε και μούγκριζε ή γελούσε υστερικά ,έσπαζε πράγματα ,χτυπούσε τους γονείς της τους οποίους δεν αναγνώριζε ,κινδύνευε ανά πάσα στιγμή να αυτοτραυματιστεί. Έγινε ένα εκδικητικό αγρίμι ,που έκανε ανυπόφορη την ζωή των αδελφών της.
Δείτε επίσης: Τα Μυστικά μιας Υγιούς και Θετικής Σχέσης
Όταν η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο, γιατροί και φίλοι συμβούλευσαν την οικογένεια να την κλείσει σε άσυλο.
Ο οικογενειακός φίλος Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ, ο εφευρέτης του τηλεφώνου ,που δούλευε τότε με κωφάλαλα παιδιά ,πρότεινε να ζητήσουν βοήθεια από τη Σχολή Τυφλών Πέρκινς στη Βοστώνη. Ο Μιχαήλ Ανάγνος, Ελληνικής καταγωγής διευθυντής της Σχολής πρότεινε να συνεργαστούν με Αν Σάλιβαν,μία 20χρονηδυναμική και έξυπνη δασκάλα, πρώην μαθήτρια της σχολής, που αντιμετώπιζε και αυτή προβλήματα όρασης.
Η Σάλιβαν μετακόμισε στην φάρμα και ανέλαβε αποκλειστικά την Έλεν που ήταν τότε 7 χρονών. Εφάρμοζε ένα πρωτότυπο διδακτικό πρόγραμμα ,τον συλλαβισμό με τα δάχτυλα.
Η πρώτη λέξη που επιχείρησε να της μάθει ήταν <doll>για να αναγνωρίσει την κούκλα που της είχε φέρει ως δώρο.
Για ένα μήνα περίπου η Σάλιβαν δέχτηκε την άρνηση της μικρής να συνεργαστεί, τις βίαιες αντιδράσεις της και την απογοήτευση της οικογένειας για την μηδενική τους πρόοδο. Ήταν βέβαιη ότι η Έλεν ήταν έξυπνη και μπορούσε να μάθει .Όμως κάθε φορά που ζορίζονταν κατέφευγε στις αγκαλιές των δικών της, τους οποίους χειραγωγούσε κατά τα γούστα της, αφού αυτοί ,από στενοχώρια και τύψεις ,δεν της πίεζαν για τίποτα ,ούτε της χαλούσαν κανένα χατίρι. Αποφάσισε να ακολουθήσει πιο δραστικές μεθόδους.
Απειλώντας ότι θα εγκαταλείψει κάθε προσπάθεια ,τους έπεισε να την αφήσουν να μείνει μόνη με την Έλεν στο σπιτάκι του κήπου και ότι και αν ακούσουν να μην επέμβουν. Άρχισε να της σχηματίζει λέξεις στην παλάμη του χεριού της ,δίνοντάς της να κρατά και να ψηλαφεί στο άλλο χέρι το αντικείμενο που ήθελε να ονομάσει. Τις βίαιες αντιδράσεις και τις εκρήξεις θυμού, τις αντιμετώπιζε κρατώντας την μικρή ακίνητη στην αγκαλιά της ,ακόμα και όταν εκείνη ούρλιαζε και την τραυμάτιζε. Με αξιοθαύμαστη υπομονή επέμενε ξανά και ξανά ,παρόλο που τίποτε θετικό δεν παρατηρούσε.
Ώσπου ,μια μέρα ,την ανάγκασε να δέχεται στο χέρι της νερό από την αντλία του κήπου ,ενώ στην παλάμη της ‘έγραφε ‘και ξαναέγραφε την λέξη <νερό>.Σαν να γύρισε ένας διακόπτης στο μυαλό της Έλεν ,κατανόησε για πρώτη φορά πως το υγρό στο χέρι της έχει όνομα και λέγεται <νερό>
Στην αυτοβιογραφία της γράφει: «Στάθηκα ακίνητη, όλη μου η προσοχή επικεντρώθηκε στις κινήσεις των δακτύλων της. Ξαφνικά ένιωσα τη θύμηση κάτι ξεχασμένου από καιρό – κι έπειτα μία συγκίνηση, και με κάποιο τρόπο, το μυστήριο της γλώσσας μου αποκαλύφθηκε. Το ήξερα τότε ότι το νερό σήμαινε το υπέροχο δροσερό “κάτι” που ρέει πάνω από το χέρι μου. Η ζωντανή αυτή λέξη ξύπνησε την ψυχή μου, της έδωσε φως, ελπίδα, την απελευθέρωσε!” Είναι τέτοια η έκπληξη και η χαρά της ανακάλυψης , που όλη την ημέρα ,έσερνε την δασκάλα της γύρω γύρω ,της έδινε αντικείμενα και της ζητούσε να τα ονομάσει με λέξεις στο χέρι της. Μέχρι το βράδυ, έμαθε περισσότερες από 30 λέξεις και 6 μήνες μετά ήξερε περισσότερες από 600…
<Δεν ήξερα ότι γράφω μια λέξη ή ακόμα και ότι υπήρχαν λέξεις>, είπε η ίδια. <Απλά την μιμούμουν με τα δάχτυλα μου, σαν μαϊμού>.
Με απέραντη υπομονή , επιμονή και κάνοντας λογοθεραπεία ,έμαθε στην συνέχεια να παράγει και τον ήχο των λέξεων. Αποδείχτηκε ότι είχε δίκιο η Σάλιβαν που πάντα υποστήριζε πως δεν ήταν μουγκή.
Το 1894,στα 14 χρόνια της, μετακόμισε μαζί με την δασκάλα της στη Νέα Υόρκη, για να φοιτήσει στις σχολές για κωφάλαλους Wright-Humason και HoraceMann.
Όταν επέστρεψαν ,η Έλεν σε ηλικία 16 ετών εισήχθη στοCambridge School for Young Ladies και εν συνεχεία στο κολέγιο Radcliffe. Συγκινημένος από την προσπάθεια και το θάρρος του κοριτσιού ,τις σπουδές της χρηματοδότησε ο Χένρι Χάτλτον Ρότζερς ,βαθύπλουτος παράγοντας της Standard Oil.
Αποφοίτησε στα 24 της και έγινε το πρώτο κωφό και τυφλό άτομο που απέκτησε πτυχίο Καλών Τεχνών !
Έμαθε τη μέθοδο Μπράιγ και μέσω αυτής Αγγλικά, Γαλλικά, Ελληνικά και Λατινικά ! Θεωρούσε την Ελληνική γλώσσα την τελειότερη όλων .Έλεγε :<Αν είναι αλήθεια ότι το βιολί είναι το τελειότερο μουσικό όργανο, τότε τα Ελληνικά είναι το βιολί της σκέψης>
Στις 22 Ιανουαρίου 1916, η Κέλερ και η Σάλιβαν ταξίδεψαν στη μικρή πόλη Menomonie στο δυτικό Ουισκόνσιν για να δώσουν μια διάλεξη στο Mabel Tainter Memorial Building. Να ένα απόσπασμα από τις διθυραμβικές κριτικές των εφημερίδων :<Το κορίτσι που θριάμβευσε τόσο πολύ για τις τρεις παθήσεις της, της τύφλωσης, της αδυναμίας να μιλήσει και της κώφωσης, έδωσε μια ομιλία με τα χείλη της για την «Ευτυχία», και θα θυμούνται για πάντα ως ένα κομμάτι εμπνευσμένης διδασκαλίας εκείνοι που το άκουσαν>
Ακολούθησαν πολλά ταξίδια σε όλο τον κόσμο για να δίνει διαλέξεις και να συγκεντρώνει χρήματα για το Αμερικανικό ίδρυμα τυφλών. Από το 1946 έως το 1957 ,σε διάστημα δηλαδή 11 ετών ,επισκέφτηκε 35 χώρες !Τεράστιος άθλος για ένα άτομο με τις δικές της αδυναμίες. Όμως η ακατάβλητη θέλησή της φαίνεται στο ταξίδι 65.000 χιλιομέτρων που έκανε στις χώρες της Ασίας για 5 συνεχόμενους μήνες. Ήταν τότε 75 ετών!!!
Οι διαλέξεις και οι δράσεις της δεν περιορίστηκαν στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων των ανθρώπων με αναπηρία. Πρωτοστάτησε υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών ,της ισότητας των φύλων ,του δικαιώματος στην διακοπή των ανεπιθύμητων κυήσεων, της αποτροπής των πολέμων ,των εργατικών δικαίων …….. Κάθε κίνημα που υπεράσπιζε τον Άνθρωπο ,την εύρισκε σύμμαχό του.
Έγραψε 12 βιβλία και πάμπολλα άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά ,υπερασπιζόμενη το δίκαιο. Έλεγε :< Δεν πρέπει κανείς να συμβιβάζεται να προχωράει έρποντας, όταν έχει την παρόρμηση να πετάξει ψηλά.>
Γνωρίστηκε με σπουδαίους ανθρώπους της εποχής της και κέρδισε τον θαυμασμό των πάντων.Απέκτησε εκατομμύρια φίλους σε όλο τον κόσμο .Έγραψε : <Το να περπατάς με έναν φίλο στο σκοτάδι είναι καλύτερο από το να περπατάς μόνος στο φως. Τα καλύτερα και τα πιο ωραία πράγματα στη ζωή δεν μπορούμε να τα δούμε ούτε καν να τα αγγίξουμε. Πρέπει να τα αισθανθούμε με την καρδιά.>
Στις 14 Σεπτεμβρίου 1964, ο Πρόεδρος Τζόνσον της απένειμε το Προεδρικό Μετάλλιο Ελευθερίας, μία από τις δύο υψηλότερες πολιτικές τιμές των Ηνωμένων Πολιτειών.
Μετά από μια σειρά σοβαρά εγκεφαλικά επεισόδια ,πέθανε στον ύπνο της την 1η Ιουνίου 1968, λίγο πριν γίνει 88 ετών. Μια τελετή πραγματοποιήθηκε προς τιμήν της στον Εθνικό Καθεδρικό Ναό της Ουάσινγκτον, το σώμα της αποτεφρώθηκε και η στάχτη της τοποθετήθηκε δίπλα στην Άν Σάλιβαν.
Από την γυναίκα -θαύμα με την πολύπλευρη δράση ,την ακτιβίστρια που αφιέρωσε την ζωή της στο δίκαιο των παντός χρώματος ,φύλου και εθνικότητας ,αδυνάτων ,ας κρατήσουμε μια τελευταία φράση, που αποτελεί μια διαχρονική αλήθεια: <Το τελικό συμπέρασμα είναι αυτό: ο πιο απλός τρόπος να είσαι ευτυχισμένος είναι να κάνεις το καλό.>
Φιλαρέτη Καλομενίδου
Εκπαιδευτικός
Δείτε επίσης:
