Ποιος είναι ο βασικός λόγος;
Έχετε παρατηρήσει ότι όσο μεγαλώνετε, ξυπνάτε όλο και νωρίτερα, ακόμα κι αν δεν το θέλετε; Ίσως θυμάστε τις μέρες που μπορούσατε να κοιμηθείτε μέχρι το μεσημέρι, αλλά τώρα δυσκολεύεστε να παραμείνετε στο κρεβάτι μετά τις 6 ή 7 το πρωί. Αν νομίζετε ότι αυτό συμβαίνει λόγω του άγχους ή των συνηθειών, η επιστήμη έχει μια διαφορετική – και αρκετά απρόσμενη – εξήγηση.
Το βιολογικό ρολόι και οι αλλαγές με την ηλικία
Ο βασικός λόγος που ξυπνάμε νωρίτερα όσο μεγαλώνουμε σχετίζεται με το κιρκάδιο ρυθμό μας – το εσωτερικό ρολόι του σώματός μας που ρυθμίζει τον κύκλο ύπνου-αφύπνισης. Καθώς μεγαλώνουμε, το ρολόι αυτό υφίσταται αλλαγές που μας κάνουν να νυστάζουμε νωρίτερα το βράδυ και να ξυπνάμε νωρίτερα το πρωί.
Μελέτες δείχνουν ότι οι νευρώνες του υπερχιασματικού πυρήνα (η περιοχή του εγκεφάλου που ελέγχει το κιρκάδιο ρολόι) γίνονται λιγότερο συγχρονισμένοι με την πάροδο του χρόνου. Αυτό σημαίνει ότι το σώμα μας έχει δυσκολία να διατηρήσει ένα σταθερό πρόγραμμα ύπνου, οδηγώντας σε πιο πρώιμες αφυπνίσεις.
Η μείωση της μελατονίνης
Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι η μείωση της παραγωγής μελατονίνης, της ορμόνης που ρυθμίζει τον ύπνο. Καθώς μεγαλώνουμε, το σώμα μας παράγει λιγότερη μελατονίνη, γεγονός που κάνει τον ύπνο πιο ελαφρύ και λιγότερο συνεχόμενο.
Μια έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism έδειξε ότι οι μεγαλύτερης ηλικίας ενήλικες έχουν χαμηλότερα επίπεδα μελατονίνης και μικρότερη διάρκεια νυχτερινού ύπνου συγκριτικά με τους νεότερους.
Ο ρόλος του φυσικού φωτός
Ένα ακόμα στοιχείο που επηρεάζει τον ύπνο μας είναι η έκθεση στο φυσικό φως. Οι ηλικιωμένοι τείνουν να περνούν λιγότερο χρόνο σε εξωτερικούς χώρους, γεγονός που μπορεί να διαταράξει το κιρκάδιο ρυθμό τους.
Το φυσικό φως είναι ένας ισχυρός ρυθμιστής του βιολογικού ρολογιού μας. Όταν δεν λαμβάνουμε αρκετό φως κατά τη διάρκεια της ημέρας, το σώμα μας συγχρονίζεται διαφορετικά και μπορεί να μας κάνει να νυστάζουμε νωρίτερα – και, κατά συνέπεια, να ξυπνάμε πιο νωρίς.
Άλλοι Παράγοντες που Επηρεάζουν την Αφύπνιση
❖ Αλλαγές στον ύπνο REM και βαθύ ύπνο: Οι μεγαλύτερης ηλικίας ενήλικες περνούν λιγότερο χρόνο στον βαθύ ύπνο, κάνοντάς τους πιο ευαίσθητους σε διακοπές κατά τη διάρκεια της νύχτας.
❖ Πιο ευαίσθητο ουροποιητικό σύστημα: Πολλοί άνθρωποι άνω των 50 ετών ξυπνούν πιο συχνά λόγω αυξημένης ανάγκης για ούρηση (νυχτουρία).
❖ Αλλαγές στις συνήθειες και στον τρόπο ζωής: Η συνταξιοδότηση, η μειωμένη σωματική δραστηριότητα και οι αλλαγές στη διατροφή μπορούν να επηρεάσουν τα μοτίβα ύπνου.
Μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε;
Αν το να ξυπνάτε νωρίτερα δεν σας ενοχλεί, τότε πιθανότατα δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Ωστόσο, αν νιώθετε κουρασμένοι κατά τη διάρκεια της ημέρας, μπορείτε να δοκιμάσετε τα εξής:
✔ Αυξήστε την έκθεση στο φυσικό φως: Βγείτε στον ήλιο το πρωί για να ρυθμίσετε καλύτερα το κιρκάδιο ρυθμό σας.
✔ Διατηρήστε σταθερό πρόγραμμα ύπνου: Πηγαίνετε για ύπνο και ξυπνάτε την ίδια ώρα καθημερινά.
✔ Αποφύγετε τις οθόνες πριν τον ύπνο: Το μπλε φως από κινητά και τηλεοράσεις μειώνει την παραγωγή μελατονίνης.
✔ Περιορίστε την καφεΐνη και το αλκοόλ το βράδυ: Μπορούν να διαταράξουν την ποιότητα του ύπνου σας.
✔ Κρατήστε την κρεβατοκάμαρα σκοτεινή και δροσερή: Δημιουργήστε ένα περιβάλλον που ευνοεί τον βαθύ ύπνο.
Το να ξυπνάμε νωρίτερα όσο μεγαλώνουμε είναι φυσιολογικό και οφείλεται σε αλλαγές στο βιολογικό μας ρολόι, στη μείωση της μελατονίνης και σε άλλους παράγοντες που σχετίζονται με την ηλικία. Αν και μπορεί να είναι ενοχλητικό για κάποιους, υπάρχουν τρόποι να βελτιώσουμε την ποιότητα του ύπνου μας.
Αν παρατηρείτε ότι ο ύπνος σας είναι διαρκώς διαταραγμένος ή αισθάνεστε υπερβολική κόπωση, ίσως αξίζει να συμβουλευτείτε έναν ειδικό. Μέχρι τότε, προσπαθήστε να εκμεταλλευτείτε τις πρωινές ώρες και να απολαύσετε έναν πιο φυσικό ρυθμό ζωής!
φωτο:https://www.freepik.com
