Μέρος 2ο: τρόποι αντισύλληψης
Ας αρχίσουμε από τα βασικά.
Τα αναπαραγωγικά μας κύτταρα ,τα ωάρια ,αρχίζουν να δημιουργούνται στις στοιχειώδεις ωοθήκες του κοριτσιού απ΄την την ένατη εβδομάδα της εμβρυακής του ζωής. Όταν το έμβρυο είναι πέντε μηνών, έχει περισσότερα από 7.000.000 άγουρα ωοκύτταρα. Όταν γεννιέται το κοριτσάκι έχει περίπου 3.000.000 ωοκύτταρα. Κατά την εφηβεία, ο αριθμός μειώνεται στα 400.000. Aπό αυτά μόνο 400 εξελίσσονται σε ώριμα ωάρια, ικανά για γονιμοποίηση. Yπεραρκετά πάντως για να δώσουν σε μια γυναίκα όσα παιδιά επιθυμεί.
Οι ωοθήκες μας είναι λοιπόν <αποθήκες άγουρων ωαρίων> και όχι παραγωγικά όργανα όπως οι όρχεις των ανδρών που παράγουν σπερματοζωάρια σε όλη την γόνιμη ζωή τους. Κάθε μήνα ωριμάζει ένα ωάριο από την μία μας ωοθήκη ,ενώ η άλλη <ξεκουράζεται> .Τον επόμενο μήνα συμβαίνει το αντίστροφο.
Ωορρηξία
Το ωάριο χρειάζεται 14 περίπου ημέρες για να ωριμάσει ,να σπάσει το ωοθυλάκιο μέσα στο οποίο αναπτύσσεται και να ελευθερωθεί (ωορρηξία). Η αντίστοιχη σάλπιγγα το <ρουφάει>και το κρατά μέσα της περίπου 24 ώρες ,περιμένοντας τα σπερματοζωάρια ,ένα εκ’των οποίων ,το πιο υγειές και δυνατό ,θα καταφέρει να γονιμοποιήσει το ωάριο και να δημιουργηθεί το πρώτο κύτταρο του νέου οργανισμού ,το ζυγωτό.
Αν συμβεί αυτό ,το ζυγωτό θα αρχίσει το ταξίδι του διαμέσου της σάλπιγγας προς την μήτρα ,θα πολλαπλασιαστεί σε 2,4,8,16,32 κτλ κύτταρα,θα <γαντζωθεί> στο ενδομήτριο που έχει ήδη σχηματιστεί ,θα αρχίσει να τρέφεται από αυτό ,θα συνεχίσει να πολλαπλασιάζεται ,τα κύτταρα θα αρχίζουν να διαφοροποιούνται σε ιστούς και όργανα, θα σχηματιστεί ο αμνιακός σάκος και το αμνιακό υγρό μέσα στο οποίο θα κολυμπά το έμβρυο, ο πλακούντας που θα είναι ο συνδετικός κρίκος-φίλτρο με το αίμα της μητέρας και ολοκληρωμένο κατά την διάρκεια των 9 μηνών της κύησης ,θα προκύψει τελικά ένα μωρό.
Αν δεν επέλθει η σύλληψη, το ωάριο αποβάλλεται μέσω του κόλπου. Το ενδομήτριο δεν χρειάζεται πλέον και αρχίζει να ξεκολλά από τα τοιχώματα της μήτρας και 14 ημέρες μετά αρχίζει να αποβάλλεται ως περίοδος .
Παράλληλα η άλλη ωοθήκη ωριμάζει ένα ωάριο. Η ωορρηξία του ώριμου ωαρίου θα γίνει γύρω στις 14 ημέρες από την πρώτη μέρα της περιόδου. Ο κύκλος επαναλαμβάνεται κάθε 28 ημέρες που είναι το συνηθέστερο για τις γυναίκες.
Άρα:
Μέθοδος 1η και παλαιότερη: Προσοχή τις γόνιμες μέρες
Αποφεύγονται οι ελεύθερες (χωρίς προφυλάξεις) σεξουαλικές επαφές λίγο πριν και λίγο μετά την ωορρηξία, δηλαδή από την 12-13η έως την 15-16η ημέρα του κύκλου. Το χρονικό διάστημα αυτό αποτελεί ένα περιθώριο ασφαλείας για τις γυναίκες που δεν έχουν απολύτως σταθερό κύκλο 28 ημερών. Ακόμα όμως και σε μια τέτοια περίπτωση ο κύκλος μπορεί να διαταραχθεί από ένα σωρό αιτίες όπως:
- Ασθένεια
- Ορμονικές διαταραχές
- Μία μεγάλη στενοχώρια
- Οξείες αγχωτικές καταστάσεις
Για τα νέα κορίτσια είναι παντελώς ακατάλληλη γιατί περνούν αρκετά χρόνια από την εμφάνιση της περιόδου έως την σταθεροποίηση του έμμηνου κύκλου. Έτσι λοιπόν δεν μπορούν να υπολογίσουν με ακρίβεια την ημέρα της ωορρηξίας τους.
Μέθοδος 2η: Το αντισυλληπτικό χάπι
Υπάρχουν πολλοί τύποι αντισυλληπτικών χαπιών ,όμως όλα περιέχουν δύο ορμόνες, ένα οιστρογόνο και μια προγεστερόνη.
- Η δράση τους συνίσταται
- Στην αλλαγή της ορμονικής ισορροπίας του σώματος ώστε οι ωοθήκες να μην παράγουν ωάρια
- Στην αύξηση της βλέννας του τραχήλου της μήτρας ώστε να μην μπορούν να περάσουν τα σπερματοζωάρια
- Στην λέπτυνση του ενδομήτριου ώστε να μην μπορεί το ωάριο να εμφυτευτεί σε αυτό.
Με την σωστή χρήση του κατάλληλου χαπιού, η αποτελεσματικότητα του ανέρχεται σε 99-99,7 % ,δηλαδή παρέχει πλήρη αντισύλληψη.
Κατάλληλο είναι το χάπι που θα συστήσει ο γυναικολόγος μας ,μετά από εξετάσεις και λήψη λεπτομερούς ιστορικού ,δικού μας και της οικογένειας μας. Δεν είναι αυτό που διαφημίζεται ή αυτό που παίρνει η φίλη μας. Ο τρόπος λήψης επίσης θα καθοριστεί από τον γιατρό μας. Αυτός θα μας πει τί να κάνουμε σε κάθε περίπτωση π.χ αν ξεχάσουμε κάποιο ή αν έχουμε παρενέργειες.
Υπάρχουν περιπτώσεις που το χάπι δεν συνίσταται:
- Στις υπέρβαρες γυναίκες με δείκτη μάζας σώματος μεγαλύτερο του 35
- στις καπνίστριες άνω των 35 ετών
- όσες έχουν υπέρταση
- όσες έχουν ιστορικό θρομβώσεων
- όσες έχουν περάσει ένα καρδιακό ή εγκεφαλικό επεισόδιο
- όσες έχουν σακχαρώδη διαβήτη
- όσες έχουν ιστορικό καρκίνου του μαστού ή επιληψίας
Οι ορμόνες μας καθορίζουν την λειτουργεία όλου του οργανισμού. Δεν παίζουμε με αυτές. Δεν αυτοσχεδιάζουμε. Ακολουθούμε πιστά τις οδηγίες του γιατρού μας. Μόνο τότε έχουμε μια ασφαλή και αποτελεσματική μέθοδο αντισύλληψης.
Μέθοδος 3η: Το κολπικό διάφραγμα
Το κολπικό διάφραγμα είναι για κάψα από καουτσούκ που τοποθετείται στον κόλπο ώστε να καλύπτει τον τράχηλο, απαγορεύοντας την είσοδο των σπερματοζωαρίων στη μήτρα. Ο γυναικολόγος μας θα μας προτείνει το κατάλληλο μέγεθος και θα μας δείξει την σωστή τοποθέτηση του.
Τοποθετείται μέχρι και 6 ώρες πριν από τη σεξουαλική επαφή. Μπορεί να παραμείνει μέχρι και 6 ώρες μετά, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει αυτός ο χρόνος να υπερβεί τις 24 ώρες.
Πλεονέκτημα μπορεί να θεωρηθεί η <μηχανική >και όχι <χημική >δράση του ,γι’ αυτό και κατά καιρούς έχει προταθεί από Αμερικανούς γιατρούς ως το πιο σωστό για τις έφηβες άνω των 15 ετών.
Μειονεκτήματα είναι:
- H δυσκολία στην εφαρμογή
- O απαιτούμενος προγραμματισμός
- H μη προστασία από σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα
- Aπαιτεί συνθήκες απόλυτης καθαριότητας καθώς η συχνή του χρήση του μπορεί να οδηγήσει σε ουρολοιμώξεις.
Η αποτελεσματικότητα του είναι μικρή, περίπου 75% ,αλλά βελτιώνεται με την ταυτόχρονη χρήση σπερματοκτόνων ουσιών.
Μέθοδος 4η: Τα σπερματοκτόνα
Το σπερματοζωάριο είναι το μικρότερο ανθρώπινο κύτταρο. Αποτελείται σχεδόν μόνο από τον πυρήνα που φέρει το DNA και μια μακριά ουρά που του επιτρέπει να <κολυμπά>την μεγάλη (για τις διαστάσεις του) απόσταση έως την γυναικεία σάλπιγγα.
Είναι ευαίσθητο σε θερμοκρασία μεγαλύτερη των 37 βαθμών και σε όξινο περιβάλλον. Η θερμοκρασία του ανθρωπίνου σώματος είναι περίπου αυτή, το δε pH του κόλπου κυμαίνεται συνήθως από 3,5 έως 4,5. Οι συνθήκες αυτές είναι <θανατηφόρες>για τα σπερματοζωάρια .Γι’ αυτό εξ’ άλλου παράγονται κατά εκατομμύρια, ώστε κάποιο από όλα να καταφέρει να ολοκληρώσει την αποστολή του. Το μεγάλο πλήθος <πεθαίνει> και αποβάλλεται.
Τα σπερματοκτόνα είναι ουσίες που καταστρέφουν ή αδρανοποιούν τα σπερματοζωάρια ,κρατώντας όξινο το PH του κόλπου. Κυκλοφορούν ως κολπικά χάπια ,υπόθετα, κρέμα , ζελέή αφρός. Τοποθετούνται με τις κατάλληλες συσκευές στον κόλπο τουλάχιστον 10 λεπτά πριν την επαφή. Πρέπει να παραμείνουν εκεί για μία ώρα τουλάχιστον μετά.
Πλεονέκτημα τους είναι ότι δεν επηρεάζουν την ορμονική ισορροπία του οργανισμού ,παρόλα αυτά είναι χημικές ουσίες και μπορεί να έχουν ως παρενέργεια ερεθισμό είτε του κόλπου ,είτε του πέους ή μικροβιακές κολπίτιδες. Δεν προστατεύουν από τα αφροδίσια νοσήματα.
Η αποτελεσματικότητά τους δεν ξεπερνά το 80% και γι’ αυτό θεωρούνται ως συμπλήρωμα κάποιας άλλης αντισυλληπτικής μεθόδου π.χ μαζί με το διάφραγμα.
Είναι παραδιακινδυνευμένο να χρησιμοποιούνται από νέες κοπέλες ως η μόνη μέθοδος αντισύλληψης.
Μέθοδος 5η: Το ενδομήτριo σπείραμα ή σπιράλ
Το ενδομήτριo σπείραμα είναι μια μικρή συσκευή από εύκαμπτο πλαστικό και μέταλλο σε διάφορα σχήματα και μεγέθη που τοποθετείται στην μήτρα εμποδίζοντας την εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου. Η τοποθέτηση του γίνεται από τον γυναικολόγο την τελευταία ημέρα της περιόδου όταν ο τράχηλος της μήτρας είναι αρκετά πιο μαλακός και ελαστικός .Στις επιτόκους που δεν θέλουν να κάνουν άλλα παιδιά μπορεί να τοποθετηθεί και μετά τον τοκετό. Δεν είναι απαραίτητη η αναισθησία ,αν η ενόχληση είναι ήπια.
Πλεονέκτημά του θεωρείται η μακρά περίοδος δράσης. Ανάλογα με το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένο το σπιράλ μπορεί να παραμείνει στην μήτρα από 2 εως 5 χρόνια. Φυσικά ακολουθώντας τις οδηγίες του γιατρού για αυτοέλεγχο μετά από κάθε περίοδο και τακτικό ιατρικό έλεγχο.
Οι παρενέργειές του είναι ελάχιστες .Έχουν κατά καιρούς αναφερθεί φλεγμονές και σε ελάχιστες περιπτώσεις αύξηση του κινδύνου εξωμήτριας κύησης.
Με την σωστή χρήση η αποτελεσματικότητά του φτάνει το 99%.
Μέθοδος 6η: Tα προφυλακτικά: Η αρχαιότερη μέθοδος
Το ανδρικό προφυλακτικό είναι μια<θήκη> που συνήθως φτιάχνεται από λάτεξ και χρησιμοποιείται λίγο πριν την σεξουαλική πράξη. Για τα άτομα που είναι αλλεργικά στο λάτεξ κυκλοφορούν εναλλακτικά φτιαγμένα από πολυαιθυλένιο και πολυουρεθάνιο.
Το γυναικείο προφυλακτικό είναι επίσης μια παρόμοια <θήκη> ,φτιαγμένο από αντιαλλεργική σιλικόνη και μπορεί να τοποθετηθεί στον κόλπο νωρίτερα. Η δράση και των δύο συνίσταται στον εγκλωβισμό των σπερματοζωαρίων μέσα στη θήκη ώστε να μην περάσουν τον τράχηλο της μήτρας.
Ως <μηχανική> μέθοδος δεν έχει παρενέργειες ,προστατεύει από τα αφροδίσια νοσήματα και ,με σωστή χρήση ,παρέχει από 85-99% προστασία από ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη ,ιδιαίτερα αν συνδυαστεί με σπερματοκτόνο κάποιου είδους.
Η υψηλή θερμοκρασία αδυνατίζει το λάτεξ και μπορεί να σπάσει. Τα προφυλακτικά δεν πρέπει να είναι εκτεθειμένα στον ήλιο ,γι’αυτό καλό είναι να αγοράζονται από φαρμακεία και να προσέχουμε πάντα την ημερομηνία λήξης.
Η πρώτη χρήση προφυλακτικών
Η πρώτη χρήση προφυλακτικών εντοπίζεται στην αρχαία Αίγυπτο γύρω στο 1220 π.Χ. Χρησιμοποιούσαν για την κατασκευή τους μεμβράνη κροκοδείλου και σκοπός ήταν η προστασία από τις σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες.
Οι πιο παλιές ενδείξεις της χρήσης κάποιου τύπου προφυλακτικών στην Ευρώπη είναι από εικόνες ζωγραφικής σπηλαίων στο Combarelles στη Γαλλία, γύρω στο 100 – 200 μ.Χ. Το 1564 ο Ιταλός ανατόμος Gabrielle Fallopius σχεδίασε το πρώτο προφυλακτικό από λινό και λάστιχο για προστασία από τη σύφιλη.
Έως το 1840, ως υλικά για την κατασκευή προφυλακτικών χρησιμοποίησαν το δέρμα , το λινάρι, το λαδόχαρτο, τις κύστες ψαριών και τα ζωικά έντερα! Η μαζική παραγωγή προφυλακτικών άρχισε το 1844 όταν εφευρέθηκε η μέθοδος βουλκανισμού ,διαδικασία που μετατρέπει το ακατέργαστο λάτεξ σε καουτσούκ ,υλικό πολύ πιο ισχυρό και ελαστικό .
Γύρω στα 1930, άρχισε η χρήση του υγρού λάτεξ που εφαρμόζεται μέχρι σήμερα. Επίσης, υπάρχουν και άλλες λιγότερο γνωστές και αποτελεσματικές μέθοδοι ,με τις οποίες δεν θα ασχοληθούμε στο παρόν άρθρο.
Πάντως ,σε κάθε περίπτωση, όσα και αν έχει διαβάσει ή ξέρει κανείς , η επιλογή της σωστής αντισυλληπτικής μεθόδου πρέπει να παρθεί από την γυναίκα σε συνεργασία με τον γυναικολόγο της εμπιστοσύνης της ,που γνωρίζει το δικό της προσωπικό ιστορικό και τις ιδιαιτερότητες του οργανισμού της και είναι σε θέση να παρέχει αξιόπιστες συμβουλές και οδηγίες.
Πηγή φωτογραφιών: freepik.com
