Η ονομασία της προήλθε από το αρχικό γράμμα της γερμανικής λέξη Koagulation που σημαίνει πήξη
Στην ουσία η Κ είναι ένα σύμπλεγμα αρκετών χημικά παρόμοιων μορίων, αλλά πρακτικά και για λόγους ευκολίας, ξεχωρίζουμε δύο τύπους: την Κ1 και την Κ2
Η Κ1, είναι γνωστή ως φυλλοκινόνη, επειδή παράγεται από τα φυτά και συμμετέχει άμεσα στη φωτοσύνθεση. Μπορεί να θεωρηθεί ως η φυτική μορφή της βιταμίνης Κ.
Η Κ2, που λέγεται και μετακινόνη,προέρχεται από μετατροπή της Κ1 από ειδικά βακτήρια που υπάρχουν στο έντερο των ζώων και του ανθρώπου.
Γιατί είναι απαραίτητη στον οργανισμό;
Η βιταμίνη Κ είναι απαραίτητη για τη σύνθεση σημαντικών απαραίτητων πρωτεϊνών.
- Της προθρομβίνης που συμβάλλει στην πήξη του αίματος και έτσι αποφεύγονται οι αιμορραγίες
- Της οστεοκαλσίνης που είναι υπεύθυνη για την απόθεση ασβεστίου στα οστά και τα ισχυροποιεί ώστε να αποφεύγονται τα κατάγματα.
Πρόσφατες μελέτες συσχετίζουν τη βιταμίνη Κ με μια πρωτεΐνη που προφυλάσσει από την αποτιτάνωση των αγγείων και συνεπώς πιθανότατα μειώνει τον κίνδυνο για στεφανιαία νόσο.
Σε ποια τρόφιμα βρίσκεται;
Η Κ1 βρίσκεται σε όλα τα πράσινα λαχανικά, (μαρούλι, μπρόκολο, σπαράγγια κ.α ), σε ορισμένα φυτικά έλαια (σογιέλαιο, κραμβέλαιο), σε φρούτα με πράσινο περικάρπιο (περίβλημα) (ακτινίδιο, αβοκάντο, βατόμουρα, αχλάδια, μάνγκο κ.α), στα αποξηραμένα σύκα και τα σταφύλια. Το κρέας, τα γαλακτοκομικά, το συκώτι και τα αυγά περιέχουν λίγη βιταμίνη Κ1 και Κ2 σε μεγαλύτερο ποσοστό από την Κ1. Μερικές φορές οι κτηνοτρόφοι προσθέτουν συνθετική Κ2 στις ζωοτροφές. Σε αυτή την περίπτωση θα περάσει και στο κρέας των ζώων. Επίσης η Κ2 εμφανίζεται κατά την διάρκεια ζυμώσεων. Έτσι μπορεί να υπάρχει σε τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση π.χ κάποια είδη τυριών ήnatto, ένα προϊόν ζύμωσης φασολιών σόγιας.
Προσοχή: η βιταμίνη Κ μεταβολίζεται πολύ γρήγορα και στη συνέχεια αποβάλλεται. Αυτό σημαίνει ότι από τις ποσότητες που προσλαμβάνουμε μέσω της διατροφής μας, αξιοποιείται μόνο το 30% με 40%. Eνώ το υπόλοιπο 60 με 70% αποβάλλεται μέσω των ούρων και των κοπράνων.
Ποια είναι η Συνιστώμενη Ημερήσια Ποσότητα (ΣΗΠ) Φυσικής Βιταμίνης Κ;
- Για τους ενήλικες άντρες 120 μgκαι τις γυναίκες 90 μg
- Δεν απαιτείται μεγαλύτερη ποσότητα Κ κατά την εγκυμοσύνη ή την γαλουχία
- Η μεσογειακή διατροφή με ποικιλία τροφών είναι αρκετή ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες των υγειών ατόμων.
Πως υποψιαζόμαστε ότι μπορεί να έχουμε έλλειψη βιταμίνης Κ;
Οι πληγές από κόψιμο π.χ δεν κλείνουν όπως συνήθως αλλά συνεχίζουν να αιμορραγούν για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Εμφανίζονται συχνότερες ρινορραγίες. Εξασθενούν τα κόκκαλά μας και η ωστική πυκνότητα πέφτει ως την οστεοπόρωση.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο από έλλειψη βιταμίνης Κ;
– Νεογέννητα και βρέφη που δεν τους χορηγείται συμπληρωματικά βιταμίνη Κ στις πρώτες εβδομάδες (2η – 12η) της ζωής τους λόγω της χαμηλής περιεκτικότητας σε βιταμίνη Κ στο μητρικό γάλα.
-Άτομα με ασθένειες κυρίως του εντέρου, που δυσκολεύουν την απορρόφηση της Βιταμίνης όπως κυστική ίνωση, κοιλιοκάκη, ελκώδη κολίτιδα και σύνδρομο βραχέος εντέρου.
-Ασθενείς που παίρνουν φάρμακα που παρεμβαίνουν στον μεταβολισμό της βιταμίνης Κ όπως τα αντιπηκτικά,τα αντιβιοτικά σε συχνή χρήση και μεγάλες ποσότητες και ορισμένα φάρμακα για την χοληστερίνη. Ίσως και ορισμένα αδυνατιστικά σε μόνιμη χρήση. Eπειδή δεσμεύοντας τα λίπη, προκαλούν έλλειψη των λιποδιαλυτών βιταμινών Α, D, E και K.
Υπάρχουν συμπληρώματα διατροφής με συνθετική βιταμίνη Κ ;
Σε πολλά σκευάσματα η συνθετική βιταμίνη Κ1 και Κ2 συνυπάρχει:
με ασβέστιο, με μαγνήσιο ή βιταμίνη D γιατί έτσι ενισχύονται περισσότερο τα οστά.
Μια ακόμα συνθετική μορφή, η Κ3 (μεναδιόνη), θεωρήθηκε τοξική και έπαψε να χορηγείται.
Σημείωση: τα συμπληρώματα διατροφής, όπως και τα φάρμακα δεν πρέπει να λαμβάνονται χωρίς την σύμφωνη γνώμη του γιατρού μας.
Φιλαρέτη Καλομενίδου, Χημικός -Εκπαιδευτικός
Image by jcomp on Freepik
