Η Βαλεντίνα γεννήθηκε στις 6 Μαρτίου του 1937 στην Σοβιετική ένωση
Σ’ ένα μικρό ρωσικό χωριό της Κεντρικής Ρωσίας, το Μασλενίκοβο, από Λευκορώσους γονείς. Ο πατέρας της ήταν οδηγός τρακτέρ και η μητέρα της εργάτρια σε υφαντουργείο. Όταν ήταν 2 χρονών, ο πατέρας της σκοτώθηκε στον πόλεμο κατά των Φινλανδών. Πέρασε δύσκολα και φτωχά παιδικά χρόνια, με την μητέρα της να προσπαθεί να μεγαλώσει μόνη της 3 παιδιά. Ενώ ο 2ος παγκόσμιος πόλεμος επιδείνωσε τραγικά την κατάσταση. Το 1945, μετά το τέλος του πολέμου, κατόρθωσε να πάει σχολείο, αλλά το εγκατέλειψε το 1953 και συνέχισε με μαθήματα δι’ αλληλογραφίας ως τεχνικός ύφανσης βαμβακιού σε εσπερινή σχολή. Παράλληλα δούλευε ως εργάτρια σε εργοστάσιο ελαστικών και αργότερα σε υφαντουργείο.
Το κρυφό της πάθος όμως ήταν να μαθαίνει για τον ουρανό, τα αστέρια, το σύμπαν
Ένα πάθος που δεν μπορούσε να φανταστεί ότι θα μπορούσε ποτέ να πραγματοποιήσει. Έκανε λοιπόν εκείνο που μπορούσε: πήρε μαθήματα αλεξίπτωτου στην τοπική αερολέσχη και στα 22 της έγινε αλεξιπτωτίστρια με περισσότερες από 90 πτήσεις στο ενεργητικό της.
Εκείνη την εποχή η ΗΠΑ και η ΕΣΣΔ συναγωνίζονταν εναγωνίως για την κατάκτηση του διαστήματος, προσπαθώντας να πετύχουν πρωτιές που θα αποδείκνυαν κατά την γνώμη τους, την ισχύ του δικού τους πολιτικού συστήματος έναντι του αντιπάλου.
Το 1961 λοιπόν η Σοβιετική ένωση ανακοίνωσε πρώτη πως θα έστελνε στο διάστημα γυναίκα, για να μελετηθούν οι επιδράσεις του πάνω στον γυναικείο οργανισμό.
Χιλιάδες γυναίκες δήλωσαν υποψηφιότητα για την μία και μοναδική θέση
Οι προδιαγραφές απαιτούσαν οι υποψήφιες να είναι αλεξιπτωτίστριες κάτω των 30 ετών, με ύψος κάτω από 1,70 μέτρο και βάρος κάτω από 70 κιλά, διότι έπρεπε να χωρέσουν στο μονοθέσιο διαστημικό σκάφος «Βοστόκ 6» .
Μετά λοιπόν από συνεχόμενες κρίσεις 400 γυναίκες πέρασαν στην τελική φάση και από αυτές 5 κατάφεραν να περάσουν την πολύ σκληρή εκπαίδευση των αστροναυτών που διήρκεσε σχεδόν 2 χρόνια.
Την απόφαση για το ποια θα πετάξει στο διάστημα την πήρε προσωπικά ο πρόεδρος Νικίτα Χρουστσόφ. Θεώρησε λοιπόν ότι η Βαλεντίνα ταίριαζε απόλυτα στο πρότυπο της «κοπέλας του λαού”, που εργάζεται και σπουδάζει, που είναι θαρραλέα και έχει όραμα και επί πλέον ο πατέρας της υπήρξε ήρωας πολέμου.
Έτσι η Βαλεντίνα στα 26 της χρόνια έγινε η πρώτη γυναίκα που πέταξε εκτός της Γης.
Στις 16 Ιουνίου του 1963 μετά από 2ωρη αντίστροφη μέτρηση και εξαντλητικούς ελέγχους των συστημάτων του σκάφους, απογειώθηκε από το κοσμοδρόμιο Μπαικονούρ του Καζακστάν. Στους δικούς της δεν είχε πει τίποτα για να μην τους ανησυχήσει. Τάχα θα έλειπε για να συμμετάσχει σε αγώνες αλεξιπτωτιστών. Οι άνθρωποι άκουσαν κατάπληκτοι την είδηση από την απευθείας εκπομπή του ραδιοφώνου.
Κατά την απογείωση, απήγγειλε ένα στίχο από το ποίημα «Σύννεφο με παντελόνια» του Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι.: «Έι, Ουρανέ, βγάλε το καπέλο σου! Εγώ περνάω. Ησυχία…»,
Το κωδικό όνομα της επιχείρησης ήταν «Τσάικα» που σημαίνει γλάρος. Τα πρώτα της λόγια μόλις βγήκε από την έλξη της γης ήταν: «Εδώ Γλάρος! Είμαι καλά και χαρούμενη. Βλέπω τον ορίζοντα, μια ωχρή γαλάζια λουρίδα. Είναι η Γη. Πόσο ωραία είναι!»
Μέσα σε 3 ημερονύκτια έκανε 48 φορές το γύρο του πλανήτη
Διένυσε 2 εκατομμύρια χιλιόμετρα, κράτησε ημερολόγιο πτήσεις, ενώ επίσης κινηματογράφησε και φωτογράφησε την επιφάνεια της Γης, τους σχηματισμούς των νεφών της, τον Ήλιο, τη Σελήνη, τα αστέρια. Οι φωτογραφίες της λοιπόν, εκτός των άλλων αποτέλεσαν βασική πηγή πληροφόρησης για τη μελέτη των στρωμάτων αερολυμάτων στην ατμόσφαιρα, συμβάλλοντας στην επιστήμη της μετεωρολογίας.
Και όλα αυτά καθώς αντιμετώπιζε ναυτίες, λήθαργους και υπνηλία, έπινε μόνο υγρά και επί πλέον από μια τεχνική βλάβη κινδύνευσε να χαθεί στο διάστημα. Την έσωσε η παρέμβαση του Γιούρι Γκαγκάριν, του πρώτου κοσμοναύτη όλων των εποχών.
Στις 19 Ιουνίου προσγειώθηκε με το αλεξίπτωτό της εγκαταλείποντας το σκάφος, στα σύνορα Καζακστάν-Μογγολίας-Κίνας μόνο με λίγους μώλωπες ,ταλαιπωρημένη αλλά πανευτυχής. Τη βρήκαν χωρικοί της περιοχής, την φιλοξένησαν, την φρόντισαν και την τάισαν, πράγμα αντίθετο με τους κανονισμούς. Έπρεπε πρώτα να περάσει από ιατρικές εξετάσεις και μετά να έλθει σε επαφή με ανθρώπους. Τιμωρήθηκε για αυτό.
Πάντως είχε πετύχει ένα σημαντικό ρεκόρ για την Σοβιετική ένωση
Συμπλήρωσε περισσότερο χρόνο από το άθροισμα των χρόνων όλων μαζί των Αμερικανών αστροναυτών που είχαν ταξιδέψει στο διάστημα ως τότε!
Η Τερέσκοβα τιμήθηκε με πλήθος βραβείων σ’ όλο τον κόσμο. Καθώς θεωρήθηκε ένα από τα σύμβολα της γυναικείας χειραφέτησης. Ενώ η πατρίδα της την ανακήρυξε «Ηρωίδα της Σοβιετικής Ένωσης» και της απένειμε δύο φορές το Βραβείο Λένιν.
Δεν ξαναταξίδεψε στο διάστημα παρόλο που το ήθελε και το έβλεπε για πολλά χρόνια στα όνειρά της. Σπούδασε στην Ακαδημία Ζουκόφσκι της Πολεμικής Αεροπορίας, ενώ πήρε και διδακτορικό στη μηχανική. Έφτασε λοιπόν στον βαθμό του πτεράρχου. Παντρεύτηκε δύο φορές με αστροναύτες και απέκτησε μία κόρη, το πρώτο παιδί που και ο πατέρας και η μητέρα του είχαν ταξιδεύσει στο διάστημα.
Το 1980 επισκέφτηκε την Ελλάδα
Σε μία εκδήλωση προς τιμήν της είπε: «Είμαι ευτυχής που είδα τη Γη από το διάστημα και μπόρεσα να θαυμάσω την ομορφιά της. Οι άνθρωποι πρέπει να κάνουν κάθε προσπάθεια να σώσουν τη Γη μας. Είναι πολύ ωραίο πράγμα από το διάστημα να βλέπεις τη Γη. Το διαστημόπλοιο χρειάζεται μισή ώρα για να κάνει το γύρο. Χρειάζεται λοιπόν μεγάλη προσπάθεια για να σωθεί το γαλάζιο χρώμα της Γης μας».
Το 2008, σε ηλικία 71 ετών, συμμετείχε στη λαμπαδηδρομία των Θερινών Ολυμπιακών Αγώνων στην Αγία Πετρούπολη.
Δεν εγκατέλειψε ποτέ το όνειρο των ταξιδιών και την θέλησή της να μάθει και να καταλάβει τα μυστήρια του σύμπαντος. Σε μία συνέντευξή της σε ηλικία 90 (! )ετών είπε: «Ο Άρης είναι ο αγαπημένος μου πλανήτης. Είναι το όνειρο μου να πάω στον Άρη. Θα ήθελα να ανακαλύψω εάν υπήρχε ζωή εκεί. Και αν όντως υπήρχε, γιατί εξαφανίστηκε; Τι είδους καταστροφή συνέβη; Είμαι έτοιμη. Κι ας μη γυρίσω».
Προς τιμήν της, ένας κρατήρας διαμέτρου 31 χιλιομέτρων στην σκοτεινή πλευρά της σελήνης, ονομάστηκε <Τερέσκοβα>.
Ο αστεροειδής 1671 μετονομάστηκε σε <Τσάικα> (γλάρος) για να θυμίζει πάντα την πρώτη γενναία γυναίκα που αντίκρισε τον πλανήτη μας από το διάστημα.
Φιλαρέτη Καλομενίδου, Χημικός -εκπαιδευτικός.
Φωτο: GlorialanaMagazine
