Ας γνωρίσουμε σήμερα τον ιδιοφυή νου που την οραματίστηκε
Ποιό κοριτσάκι ή <κορίτσι >που γεννήθηκε τα τελευταία 50-55 χρόνια δεν έπαιξε με μία τουλάχιστον Barbie ; Ποιό δεν την ζήτησε από τον Άγιο Βασίλη τα Χριστούγεννα; Πόσα και πόσα δεν την ονειρεύτηκαν ακόμη και αν δεν την απόκτησαν ποτέ;
Ας γνωρίσουμε σήμερα τον ιδιοφυή νου που την οραματίστηκε και συγχρόνως την γυναίκα που την έκανε πρωτοφανή εμπορική επιτυχία. Είναι η Ruth Handler και ας μην ξέρουν παρά ελάχιστοι το όνομά της. Οι γονείς της Ruth, ο Jacob και η Ida Moskowits με τα 9 παιδιά τους, μετανάστευσαν στις ΗΠΑ όταν η χώρα τους ,η Πολωνία ,κατακτήθηκε από τους Ρώσους στην αρχή του 20ου αιώνα. Η Ruth γεννήθηκε το 1916 στο στοDenver του Κολοράντο.
Επειδή η μητέρα της ήταν μεγάλη σε ηλικία και άρρωστη, τη φροντίδα της μικρής Ruth ανέλαβε η μεγαλύτερη αδελφή της, Sarah. Έμεινε με αυτή και το σύζυγό της έως τα 19της χρόνια. Ως παιδί χαρακτηρίστηκε <αγοροκόριτσο> γιατί έκανε παρέα με αγόρια ,δούλευε στο φαρμακείο της οικογενείας της και ονειρευόταν να κάνει κάποτε δική της επιχείρηση
Στα 16 γνώρισε σε έναν χορό τονElliotHandler ,καλλιτέχνη -κατασκευαστή αντικειμένων από Plexiglass. Ερωτεύτηκαν και αποφάσισαν να ζήσουν μαζί στο LosAngeles της Καλιφόρνια. Παρά τις αντιδράσεις της οικογένειάς της ,το 1935 ,μετακόμισε στο Χόλιγουντ για να σπουδάσει βιοµηχανικό σχέδιο. Παντρεύτηκε τον Έλιοτ και απέκτησε δύο παιδιά: Την Barbara τον Ken.
Ίδρυσαν το 1945 τη Matt-el
Με τον σύζυγό της έστησαν ένα εργαστήριο κατασκευής ειδών δώρων στο γκαράζ του σπιτιού τους. Οι διαμαρτυρίες των γειτόνων για την φασαρία ,τους ανάγκασαν να ψάξουν άλλο χώρο. Τότε συνάντησαν τον MatthewMatson, παλιό φίλο και συµμαθητή του Έλιοτ, ο οποίος κατασκεύαζε κορνίζες στο δικό του γκαράζ . Οι τρεις τους ίδρυσαν το 1945 τη Matt-el,από τα αρχικά των ονομάτων των δύο φίλων. Mία βιοτεχνία που αρχικά κατασκεύαζε κορνίζες και αργότερα μινιατούρες, έπιπλα για κουκλόσπιτα και παιχνίδια για κούκλες.
Η Ρουθ αρχικά δούλεψε ως πωλήτρια των ειδών αυτών στα καταστήματα .Είχε μεγάλη διάθεση και πειθώ ,οι πωλήσεις αυξάνονταν και η βιοτεχνία συνεχώς προόδευε. Μία μέρα, παρακολούθησε την κόρη της να παίζει με χάρτινες εικόνες κομμένες από περιοδικά. Έφτιαχνε ιστορίες με το μυαλουδάκι της για κάθε εικόνα. Άλλη παρίστανε μία φοιτήτρια ,άλλη μια νοσοκόμα ,μια μαζορέτα ,μια γιατρό ,όλες ενήλικες γυναίκες αφοσιωμένες στην καριέρα τους.
Μέχρι τότε , οι παιδικές κούκλες ήταν αποκλειστικά μωρά με πάνες και μπιμπερό, προετοιμάζοντας τα κορίτσια για το ρόλο της νοικοκυράς και της μητέρας. Βρισκόμαστε ήδη στα μέσα του αιώνα ,η γυναικεία χειραφέτηση προχωρά και ο ρόλος <σύζυγος -μητέρα >δεν είναι πια αρκετός για πολλές γυναίκες και ,όπως αποδείχτηκε αργότερα , και για πολλά κοριτσάκια. Η ιδέα μιας ενήλικης κούκλας ενθουσίασε την Ρουθ ,αλλά όχι και τους υπόλοιπους στην εταιρία όπου το πρότεινε .Η πλειοψηφία των ανδρών ,βεβαίως ,στελεχών, θεωρούσαν το εγχείρημα εξαρχής αποτυχημένο, ως ενάντιο στην <κοινή λογική>!
Η Ρουθ δεν παραιτήθηκε
Πίστευε στην ιδέα της και θεώρησε ότι επιβεβαιώθηκε ,όταν σε ένα ταξίδι στην Γερμανία ,ανακάλυψε μία ενήλικη κούκλα με το όνομα Bild Lilli. Αγόρασε τρείς. Την μία την χάρισε στην κόρη της και τις άλλες δύο τα παρουσίασε στο δημιουργικό τμήμα τηςMatt-el, για να τους δείξει την ιδέα της στην πράξη. Εκείνο που δεν ήξερε η Ρουθ ήταν πως η Γερμανίδα Λίλι βασιζόταν σ’ ένα χαρακτήρα κόμικς, στη μεγάλης κυκλοφορίας λαϊκή εφημερίδα Bild. Επρόκειτο για ένα <άτακτο> callgirl πολύ μακιγιαρισμένο και προκλητικά ντυμένο .Την πουλούσαν στα καφέ, τα καταστήματα καπνού και τα μπαρ ως παιχνίδι ενηλίκων. Ήταν πολύ δημοφιλής στα bachelorparties και ως μπρελόκ αυτοκινήτων. Την θεωρούσαν σαν «μια κούκλα του σεξ».
Δεν ξέρουμε πώς θα αντιδρούσε η Ρουθ αν γνώριζε το <παρελθόν>της ενήλικης κούκλας. Ίσως να μην είχε ποτέ δημιουργηθεί η Barbie. Η πρόθεση της Ρουθ δεν ήταν να φτιάξει απλώς μια διαφορετική όμορφη κούκλα. Ήταν να δείξει μέσα από το παιχνίδι πως το μέλλον των κοριτσιών δεν ήταν υποχρεωτικά το πατροπαράδοτο. Aλλά υπήρχαν πολλές διαφορετικές επιλογές που θα οδηγούσαν σε επαγγέλματα ,σε καριέρες ή, γιατί όχι, και σε επιχειρηματικές δράσεις. Στην αυτοβιογραφία της η Ρουθ έγραψε<. Η Barbie έδειξε πως υπάρχει κάτι περισσότερο. Η δική μου φιλοσοφία ήταν πως, μέσα από την Barbie, ένα κοριτσάκι μπορεί να γίνει ό, τι θέλει. Αυτό που δείχνουμε είναι πως η γυναίκα έχει επιλογές.>
Τρία χρόνια χρειάστηκαν για την τελειοποίηση της κούκλας
Την ονόμασε Barbie ,όπως φώναζε χαϊδευτικά την κόρη της. Η πρώτη Barbie φορούσε ασπρόμαυρο ριγέ μαγιό, παπούτσια με τακούνι και γυαλιά ηλίου. Υπήρχαν δύο εκδοχές :μία ξανθιά και μία μελαχρινή. Κόστιζε μόλις 3 δολάρια !Η γκαρνταρόμπα της ,δημιούργημα διάσημης σχεδιάστριας μόδας, πουλιόταν χωριστά. Πρωτοπαρουσιάστηκε σε μία έκθεση παιχνιδιών στη Νέα Υόρκη και αμέσως έκανε επιτυχία. Τον πρώτο χρόνο πούλησε 350000 τεμάχια.!
Την επόμενη χρονιά , η Matt-elμπήκε στο χρηματιστήριο τηςWallStreet και κατευθείαν στον κατάλογο των 500 μεγαλύτερων επιχειρήσεων του περιοδικού Fortune.
Το 1961, δημιουργήθηκε και μια κούκλα-αγόρι
O Ken, που πήρε το όνομα του γιού της Ρουθ. Η Matt-el απέκτησε τα δικαιώματα για την BildLilli το 1964.Η παραγωγή της γερμανικής κούκλα σταμάτησε, αφήνοντας την αγορά στο <μονοπώλιο>της Barbie. Πιστή στην αρχική ιδέα της η Ρουθ άρχισε να δίνει <καριέρες > στην κούκλα, ντύνοντάς την με κατάλληλα ρούχα και εφοδιάζοντάς την με σχετικά αντικείμενα.
Έτσι π.χ το ’63 η Barbie παρουσιάστηκε ως φοιτήτρια, κάτι που απέφευγαν οι γυναίκες της εποχής. Το 1973 έγινε χειρουργός το , το 1986 έγινε επιχειρηματίας ,το 1990 πιλότος ,το 1965 δε, εμφανίστηκε ως αστροναύτης,4 χρόνια πριν πατήσει το πόδι του στο φεγγάρι ο Νιλ Άρμστρονγκ !! Μέχρι σήμερα έχει εμφανιστεί να κάνει περίπου200 διαφορετικά επαγγέλματα και όχι μόνο <γυναικεία>όπως γραμματέας ,μπαλαρίνα, δασκάλα ή γυμνάστρια ,αλλά και αμιγώς ανδρικά εκείνη την εποχή , όπως πυροσβέστης, σεφ, σέρφερ, δημοσιογράφος ή ναυαγοσώστης.
Οι αντιρρήσεις και οι κατηγορίες για το πρότυπο γυναίκας
Παρόλη την τεράστια επιτυχία της κούκλας, κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί πολλές αντιρρήσεις έως και κατηγορίες για το πρότυπο γυναίκας που προωθείται μέσω της Barbie. Πολλοί θεωρούσαν ότι οι «σπατάλες» της Barbie με ρούχα σχεδιαστών, ακριβά αυτοκίνητα ,ελικόπτερα και «ονειρικά σπίτια» με πισίνες. Mάθαιναν τα παιδιά μόνο την αξία των υλικών πραγμάτων ,πολλά από τα οποία δεν θα τα αποκτούσαν ποτέ στην ζωή τους. Δίνει επομένως στα παιδιά μια λανθασμένη εικόνα για την πραγματικότητα.
Άλλοι υποστήριξαν ότι οι αναλογίες της Barbie και κυρίως το λεπτό της σώμα ,δημιουργούσε ένα άπιαστο πρότυπο στα κορίτσια. Mε αποτέλεσμα να είναι δυστυχή ή να καταφεύγουν σε εξαντλητικές δίαιτες ή και νευρική ανορεξία. Αρκετοί κατηγόρησαν την εταιρία ότι προβάλει την <αμερικάνικη ,λευκή ομορφιά>,σχεδόν με ρατσιστικό τρόπο.
Οι υπερασπιστές της αντίθετα υποστηρίζουν ότι το μόνο που προωθούν είναι η ιδέα πως ένα κορίτσι μπορεί να γίνει ότι θέλει όταν μεγαλώσει, ανεξάρτητα από τα<Πρέπει>της εποχής ή τα <Θέλω> του περιβάλλοντός της. Στην δεκαετία του ΄70 άρχισαν να εμφανίζονται κούκλες άλλων φυλών ,εθνοτήτων και κουλτούρας. Έτσι ,κυκλοφόρησαν η Μαύρη , η Λατίνα , η Μεσνατολίτισσα ,η ΚινέζαBarbie κ.α. Όμως το 2003 η Σαουδική Αραβία χαρακτήρισε την εικόνα της Barbie «προσβλητική» για το Ισλάμ και απαγόρευσε την κυκλοφορία της. Ακολούθησαν κι άλλες συντηρητικές μουσουλμανικές χώρες. Δημιουργήθηκε λοιπόν ένα πιστό αντίγραφό ,η Φούλα, που είναι <ευπρεπώς >ντυμένη με μαντήλα ή μπούργκα .
Υπακούοντας στα δεδομένα της εποχής μας ,δημιουργήθηκαν πιο αληθοφανείς κούκλες: κοντύτερες ή ψηλότερες ,παχουλότερες ,μεγαλύτερες σε ηλικία από το αρχικό πρότυπο. Ακόμη κούκλες σε αναπηρικό καροτσάκι , με γυαλιά μυωπίας ,με ακουστικά βαρηκοΐας,με προσθετικά μέλη ,καραφλές λόγω καρκίνουκτλ
Μέχρι σήμερα, έχουν πουληθεί πάνω από ένα δισεκατομμύριο κούκλες σε 150 χώρες.
ΗRuthHandlerδιηύθυνε την Matt-el για περισσότερα από 30 χρόνια,πραγματοποιώντας το όνειρό της. Αποσύρθηκε χτυπημένη από τον καρκίνο .Μέχρι και τότε όμως ίδρυσε μία εταιρεία που παρήγε προσθετικά στήθους για γυναίκες που έκαναν μαστεκτομή, λόγω καρκίνου του στήθους! Απίστευτο κουράγιο ,αισιοδοξία και επινοητικότητα!
Πέθανε το 2002 ,αφήνοντας ως κληρονομιά ένα διεθνώς αναγνωρίσιμο προϊόν που σκοπός του ήταν να αλλάξει τα μυαλά και επομένως και τις ζωές των κοριτσιών προς το καλύτερο. Τα κατάφερε ή όχι; Η κοινή γνώμη ακόμη διχάζεται από το ερώτημα αυτό .
Φιλαρέτη Καλομενίδου, Εκπαιδευτικός
Δείτε επίσης:
