Η Μαλάλα γεννήθηκε στις 12 Ιουλίου 1997 στην πόλη Μινγκόρα του Πακιστάν
Της έδωσαν το όνομα της Πακιστανής λαϊκής ηρωίδας ποιήτριας και επαναστάτριας του 19ου αιώνα Μαλαλάι.
Ο πατέρας της ήταν ένας καλλιεργημένος αυτοδημιούργητος εύπορος ιδιοκτήτης σχολείου, ιδεαλιστής-ακτιβιστής και ποιητής. Σε μία κοινωνία λοιπόν, όπου τα κορίτσια θεωρούνταν υποδεέστερα, ο ίδιος δεν έκανε καμία διάκριση μεταξύ των γιών και της κόρης του . Ο ίδιος τους έμαθε τα πρώτα τους γράμματα μεταξύ των οποίων και Αγγλικά. Σε συνέντευξη του το 2013 είχε πει: «Μη με ρωτάτε τι έκανα για να έχω κόρη τη Μαλάλα, ρωτήστε με τι δεν έκανα. Αυτό που δεν έκανα είναι να της ψαλιδίσω τα φτερά».
Εν τω μεταξύ οι Ταλιμπάν είχαν πάρει υπό την εξουσία τους το βορειοδυτικό Πακιστάν και επέβαλαν καθεστώς τρομοκρατίας. Ιδιαίτερα από τις γυναίκες αφαίρεσαν κάθε ανθρώπινο δικαίωμα. Δεν επιτρέπονταν λοιπόν να κυκλοφορούν χωρίς μπούργκα και πάντα με την συνοδεία αδελφού ή συζύγου, ούτε καν για ψώνια. Δεν μπορούσαν να οδηγούν, να χορεύουν, να δουλεύουν και κυρίως να πάνε τα κορίτσια στο σχολείο. Μόνο το 2008 οι Ταλιμπάν είχαν κάψει περίπου 200 σχολεία, προωθώντας μόνο για τα αγόρια τα ιεροδιδασκαλεία όπου διδάσκονταν τον ισλαμικό νόμο.
Ο φόβος και ο τρόμος των παιδιών φαίνεται σε κάποιες διηγήσεις της Μαλάλα:
-«Είδα ένα τρομερό όνειρο χθες, με στρατιωτικά ελικόπτερα και Ταλιμπάν. Έβλεπα τέτοια όνειρα από την έναρξη της στρατιωτικής επιχείρησης στο Σουάτ. Φοβόμουν να πάω για μάθημα, γιατί οι Ταλιμπάν είχαν εκδώσει διάταγμα που απαγόρευε σε όλα τα κορίτσια να πηγαίνουν σχολείο. Μόνο 11 μαθητές από τους 27 παρακολούθησαν το μάθημα.
-«Στο δρόμο μου από το σχολείο στο σπίτι άκουσα έναν άντρα να μου λέει «θα σε σκοτώσω». Επιτάχυνα τον ρυθμό μου… Ένιωσα ανακούφιση όταν συνειδητοποίησα ότι μιλούσε στο κινητό του και μάλλον απειλούσε κάποιον άλλο».
Το 2009, η Μαλάλα, σε ηλικία μόλις 11 ετών, επιλέχθηκε να συμμετάσχει σε ένα αφιέρωμα του βρετανικού δικτύου BBC με θέμα την ζωή των κοριτσιών στο Πακιστάν των Ταλιμπάν. Άρχισε λοιπόν να γράφει τις καθημερινές της εμπειρίες σε ένα μπλογκ με το ψευδώνυμο “ΓκιουλΜακάι”(GulMakai). Της άρεσε περισσότερο αυτό το όνομα, επειδή το πραγματικό της όνομα σημαίνει «άσχημα νέα» στη γλώσσα της. Περιέγραφε τις διακρίσεις σε βάρος των νεαρών γυναικών, για τον αποκλεισμό τους από την εκπαιδευτική διαδικασία, για την απαγόρευση των μαθημάτων μουσικής όπως επίσης και του χορού. Υποστήριζε την ανάγκη εκπαίδευσης των κοριτσιών και την επαναφορά των δικαιωμάτων τους. Επαναλάμβανε συνεχώς απευθυνόμενη σε όλα τα κορίτσια του κόσμου: «Πηγαίνετε σχολείο, πριν έρθει κάποιος και σας πει ότι δεν μπορείτε να πάτε… πουθενά!»
Σύντομα το μπλογκ της Μαλάλα έγινε παγκοσμίως γνωστό.
Τα επόμενα χρόνια, πάντα με ψευδώνυμο, έδωσε συνεντεύξεις σε διάφορα μέσα, τόσο της χώρας της όσο και άλλων χωρών. Ενώ το 2009, ο Α. Ellick των Times γύρισε ένα ντοκιμαντέρ αφιερωμένο στη ζωή της νεαρής Πακιστανής «MalalaYousafzai», κάνοντας γνωστή την ταυτότητά της.
Οι Ταλιμπάν υπέγραψαν την θανατική της καταδίκη
Το πρωί της 9ης Οκτωβρίου 2012, δύο άντρες με όπλα μπαίνουν στο σχολικό λεωφορείο. Ο ένας ρωτά: «ποια είναι η Μαλάλα;».
Οι συμμαθήτριές της κοιτούν προς το μέρος της. Τρεις πυροβολισμοί σπάνε την σιωπή. Οι δύο τραυματίζουν δύο άλλα κορίτσια. Ο τρίτος, πιο στοχευμένος, τη χτύπησε στον αριστερό κρόταφο, στον αυχένα και τον ώμο, καθώς έσκυψε για να καλύψει το πρόσωπό της. Η Μαλάλα έπεσε στα πόδια της φίλης της αιμόφυρτη. Από τότε δεν θυμάται τίποτα…
Δύο ώρες αργότερα μεταφέρθηκε με ελικόπτερο σε στρατιωτικό νοσοκομείο του Πακιστάν. Για καλή της τύχη, βρισκόταν στην χώρα η Φιόνα Ρέινολντς, μία κορυφαία παιδίατρος. Βρήκε την Μαλάλα σε κώμα. Τα σωληνάκια των παροχετεύσεων είχαν γίνει πηγή μόλυνσης, οι πνεύμονες όπως επίσης και τα νεφρά της ήταν σε πολύ κακή κατάσταση. Σε συνέντευξή της στο ABC η γιατρός είπε ότι «το κορίτσι είχε πάθει σηψαιμία» και σύστησε να μεταφερθεί σε εξειδικευμένο νοσοκομείο της Βρετανίας για να σωθεί.
Η είδηση έκανε το γύρω του κόσμου
Ξεσήκωσε παγκόσμια συγκίνηση και προσπάθεια για την διάσωσή της. Ξεκίνησε λοιπόν παγκόσμια προσευχή από ανθρώπους κάθε θρησκείας, για να ζήσει. Πολλά νοσοκομεία από πολλές χώρες προσφέρθηκαν να την νοσηλεύσουν δωρεάν. Πώς όμως να μεταφερθεί με ασφάλεια ;
Ως <από μηχανής θεός> ο Σεΐχης των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων έστειλε το δικότου αεροπλάνο ,επανδρωμένο με μονάδα εντατικής θεραπείας, για τη μεταφορά της Μαλάλα στο νοσοκομείο Queen Elizabeth του Μπέρμιγχαμ, στην Αγγλία.
Μετά τις απανωτές εγχειρίσεις αποκατάστασης και με τις υπεράνθρωπες προσπάθειες των γιατρών, η ζωή της σώθηκε ως εκ θαύματος. Ακόμη και τότε όμως κανείς δεν ήταν βέβαιος ότι θα ξύπναγε από το κώμα χωρίς εγκεφαλική βλάβη ή ότι θα μπορούσε να μιλήσει και να περπατήσει ξανά όπως πρώτα. Και όμως τα κατάφερε. Ξύπνησε μετά από 3 μήνες, σε αναπάντεχα καλή κατάσταση.
Εν τω μεταξύ εκατομμύρια άνθρωποι δήλωναν την συμπαράστασή τους με όποιον τρόπο μπορούσε ο καθένας. H Madonna της αφιέρωσε το τραγούδι της «Human Nature», ενώ η Αντζελίνα Τζολί έδωσε 200.000 δολάρια στην οργάνωση Malala Fund, για τη μόρφωση των κοριτσιών του Πακιστάν. Η Μαλάλα αντιμετώπισε τον τραυματισμό της με υπομονή και γενναιότητα που δεν θα περίμενε κανείς για ένα παιδί 15 χρόνων.
Η γιατρός της δήλωσε:
«Δεν έχω δει τη Μαλάλα να κλαίει ποτέ σε όλη αυτή την επίπονη και πολύ δύσκολη διαδικασία. Είναι εξαιρετικά στωική, δεν έκλαψε, δεν έσφιξε καν το χέρι μου σε πολύ δύσκολες στιγμές».
Η Μαλάλα σχολίασε: «Δεν έκλαψα γιατί άλλαξα τελείως μετά από αυτό το περιστατικό. Δεν ξέρω πώς άλλαξα. Δεν ξέρω τι μου συνέβη. Ένας άλλος άνθρωπος. Ένιωθα ότι αυτή είναι μία καινούργια ζωή και ήμουν πολύ ευτυχισμένη που έζησα».
Μετά από έναν χρόνο δήλωσε σε συνέντευξή της στη δημοσιογράφο Κριστιάν Αμανπούρ: «Μπορούν να πυροβολήσουν μόνο το σώμα μου. Δεν μπορούν να πυροβολήσουν τα όνειρά μου» .«Ήθελα να γίνω γιατρός. Τώρα θέλω να γίνω πρωθυπουργός του Πακιστάν». Μάλιστα το παραδέχτηκε ότι θα ήθελε να μοιάσει στην πρώην πρωθυπουργό του Πακιστάν, Μπεναζίρ Μπούτο. Η Μπούτο σπούδασε οικονομικά, νομικά και φιλοσοφία στο Χάρβαρντ και στην Οξφόρδη. Έγινε λοιπόν η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός ισλαμικής χώρας στην ιστορία. Στις 27 Δεκεμβρίου 2007, δολοφονήθηκε από καμικάζι σε προεκλογική συγκέντρωσή της, ενώ η κυβέρνηση υπέδειξε ως αυτουργούς της δολοφονίας της, τους Ταλιμπάν και την Αλ Κάιντα.
Στα 16α γενέθλια της, μίλησε καλεσμένη στα Ηνωμένα Έθνη, τα οποία ονόμασαν τη 12η Ιουλίου, ημέρα των γενεθλίων της, ως «Ημέρα της Malala».
Η συνέντευξή της στο DailyShow
Σε συνέντευξή της στο DailyShow το 2007 απαντώντας στο γιατί θεωρεί τη μόρφωση τόσο σημαντικό αγαθό είπε: «Είμαστε άνθρωποι και όταν μας αφαιρούν το δικαίωμα να κάνουμε κάτι τότε αντιλαμβανόμαστε τη σοβαρότητά του. Και όταν στο Πακιστάν με εμπόδισαν να πάω σχολείο ήταν εκείνη η στιγμή που κατάλαβα ότι μόρφωση είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό πράγμα και ότι είναι η δύναμη των γυναικών και για αυτό οι τρομοκράτες δεν θέλουν οι γυναίκες να μορφωθούν γιατί τότε οι γυναίκες θα γίνουν πιο δυνατές».
Το 2013 της απονεμήθηκε το Βραβείο Ζαχάρωφ. Ενώ το 2014, στα 17 της χρόνια, το Νόμπελ Ειρήνης για τον αγώνα της υπέρ του δικαιώματος των κοριτσιών στην εκπαίδευση. Είναι η μικρότερη κάτοχος βραβείου Νόμπελ από την έναρξη του θεσμού.
Κατά την απονομή του Νόμπελ μίλησε για τη θρησκεία της και περιέγραψε τη μαντίλα ως πολιτιστικό σύμβολο : «Τα μουσουλμανικά κορίτσια ή τα κορίτσια Παστούν ή του Πακιστάν όταν ακολουθούμε το παραδοσιακό μας φόρεμα, θεωρούμε ότι είμαστε καταπιεσμένες ή χωρίς δική μας φωνή ή ζούμε υπό την πατριαρχία. Θέλω να πω σε όλες ότι μπορείτε να έχετε τη δική σας φωνή μέσα στον πολιτισμό σας και ότι μπορείτε να έχετε ισότητα στον πολιτισμό σας».
Για την προσωπική της στάση που έβαλε την ζωή της σε κίνδυνο είπε:
«Είχα δύο επιλογές. Η μία ήταν να μείνω σιωπηλή και να περιμένω να με σκοτώσουν. Η άλλη ήταν να μιλήσω και ας με σκοτώσουν. Διάλεξα τη δεύτερη». «Την ημέρα της απόπειρας ο λίγος φόβος μου πέθανε και το θάρρος γεννήθηκε». «Οι εξτρεμιστές έδειξαν τι τους φοβίζει περισσότερο από τα όπλα: Ένα κορίτσι που κρατάει βιβλίο.»
Τιμήθηκε πολλαπλώς και ονομάστηκε <Αγγελιαφόρος Ειρήνης> του O.Η.Ε.
Παρέμεινε οικογενειακώς στο Μπέρμιγχαμ και σπούδασε Φιλοσοφία, Πολιτικές Επιστήμες και Οικονομία στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Εξακολουθεί να αγωνίζεται για την πρόσβαση όλων των κοριτσιών του κόσμου στην εκπαίδευση µέσω του Ιδρύµατος malalafund.org, ενός µη κερδοσκοπικού οργανισμού που ίδρυσε με τον πατέρα της το 2013, «ώστε κάθε κορίτσι να μορφωθεί και να ηγηθεί».
Προϋπόθεση βέβαια είναι να επικρατήσει ειρήνη:
«Δεν παύει ποτέ να με συγκλονίζει το γεγονός ότι οι άνθρωποι θεωρούν την ειρήνη κάτι δεδομένο. Εγώ είμαι ευγνώμων για αυτήν κάθε μέρα. Δεν την έχουν όλοι. Εκατομμύρια άντρες, γυναίκες και παιδιά βλέπουν με τα μάτια τους τον πόλεμο κάθε μέρα. Η δική τους πραγματικότητα είναι η βία, τα κατεστραμμένα σπίτια, οι χαμένες αθώες ζωές. Και η μόνη επιλογή που έχουν στη διάθεσή τους για να είναι ασφαλείς είναι να φύγουν. Να “επιλέξουν” να εκτοπιστούν. Δύσκολα το λες επιλογή αυτό » γράφει η Μαλάλα στο νέο της βιβλίο «Είμαστε αλλού – Κορίτσια της προσφυγιάς» (εκδ. Πατάκης).
Το πρώτο της βιβλίο «Με λένε Μαλάλα» – Πώς ένα κορίτσι υπερασπίστηκε το δικαίωμα στη μόρφωση και άλλαξε τον κόσμο – είναι η αυτοβιογραφία της. (2014 εκδόσεις Πατάκης)
Προσφέρει την συνεργασία της σε ακτιβιστές από όλο τον κόσμο για διάφορα θέματα «Ξέρω τη δύναμη που έχει στην καρδιά ένα νεαρό κορίτσι» λέει η ίδια αναφερόμενη σε νεαρές ακτιβίστριες όπως η Γκρέτα Τούμπεργκ και η Έμα Γκονζάλες.
Τον Ιούλιο του 2021 λοιπόν, η Μαλάλα γίνεται εξώφυλλο στην βρετανική Vogue. Στο Instagram της δηλώνει «ενθουσιασμένη και ταπεινή», προσθέτοντας: «Ελπίζω ότι κάθε κορίτσι που βλέπει αυτό το εξώφυλλο θα γνωρίζει ότι μπορεί να αλλάξει τον κόσμο». Στα 24 της χρόνια παντρεύτηκε τον σύντροφό της Ασέρ Μαλίκ σε μια μικρή παραδοσιακή τελετή που έγινε στο σπίτι της στο Μπέρμιγχαμ.
Θεωρείτε εθνική ηρωίδα στο Πακιστάν
Αποτελεί είδωλο για κάθε κορίτσι οπουδήποτε στον κόσμο και αν ζει. Γιατί σύμφωνα με τα δικά της λόγια « Όταν όλος ο κόσμος είναι σιωπηλός, ακόμη και μια φωνή γίνεται ισχυρή.»
Ως επίλογο θα διαλέξω μια δική της έκφραση που έχει λεχθεί με άλλους τρόπους χιλιάδες φορές, από χιλιάδες σοφούς από καταβολής του ανθρώπινου είδους:
«Ένα παιδί, ένας δάσκαλος, ένα βιβλίο κι ένα μολύβι μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο. Η εκπαίδευση είναι η μοναδική λύση.»
Φιλαρέτη Καλομενίδου, Χημικός -εκπαιδευτικός
