Στα μέσα του 14ου αιώνα στην Γαλλία ξέσπασε επιδημία πανούκλας που αποδεκάτισε τον πληθυσμό
Κατέστρεψε την οικονομία και απομόνωσε την χώρα από τις διεθνείς αγορές. Αποτέλεσμα ήταν η φτωχοποίηση της χώρας και του λαού της που έφτασε στα πρόθυρα της λιμοκτονίας. Αυτήν την χρονική στιγμή θεώρησαν σωστή οι Άγγλοι να κηρύξουν πόλεμο διεκδικώντας τον Γαλλικό θρόνο .Ο πόλεμος αυτός έμεινε στην Ιστορία ως <Εκατονταετής> διότι διήρκεσε σχεδόν 100 χρόνια με μικρές περιόδους ανακωχής .Η Γαλλία ,απολύτως αποδυναμωμένη , δεν κατάφερε καμία σημαντική νίκη τις πρώτες δεκαετίες. Ακόμη χειρότερα έγιναν τα πράγματα όταν ξέσπασαν αιματηρές διαμάχες μεταξύ των Γάλλων διεκδικητών του θρόνου του Βασιλιά Καρόλου του 6ου,ο οποίος ήταν ανίκανος να κυβερνήσει εξαιτίας μιας ψυχικής ασθένειας που εκδηλωνόταν με κρίσεις τρέλας . Δολοπλοκίες ,δολοφονίες , απαγωγές ,συνομωσίες ,διαίρεση των ευγενών σε φράξιες που πολεμούσαν η μία την άλλη για την διαδοχή αντί να πολεμούν τους Άγγλους ,συνεχείς αλλαγές στον θρόνο κτλ, έδωσαν το <πάτημα >στον βασιλιά της Αγγλίας Ερρίκο το 5ο΄, να εισβάλει στην Γαλλία και να καταλάβει τις περισσότερες πόλεις του Βορά ,και το ίδιο το Παρίσι.
Σαν να μην έφταναν τα προβλήματα ,έκανε και η προδοσία την εμφάνισή της :Ένας από όλους τους διεκδικητές , ο Δούκας της Βουργουνδίας που ονομάστηκε Φίλιππος Γ΄ ο Καλός (; ) σύναψε συμμαχία με τους Άγγλους και με τη βοήθειά τους κατέλαβε μεγάλα τμήματα της Γαλλίας. Το 1428 ξεκίνησαν να πολιορκούν την Ορλεάνη που βρισκόταν σε στρατηγική θέση στον ποταμό Λίγηρα και ήταν το τελευταίο εμπόδιο για την κατάκτηση και της υπόλοιπης χώρας. Η κατάσταση ήταν απελπιστική. Μόνη ελπίδα των κατοίκων ήταν μια παλιά προφητεία που έλεγε πως< η Γαλλία θα σώζονταν από μία παρθένο από <τα σύνορα της Λωρραίνης> που <θα έκανε θαύματα>.Μια προφητεία που έμελλε να επαληθευτεί!
Η Ιωάννα γεννήθηκε μέσα στον πόλεμο ,περίπου το 1412, στο χωριό Ντομρεμύ από φτωχή αγροτική οικογένεια με καταγωγή από τη Λωρραίνη. Έζησε τις συμφορές του πολέμου από μικρή ,αφού το χωριό της κάηκε συθέμελα ,αλλά ήταν πολύ πιστή στο Θεό, από τον οποίο αντλούσε δύναμη. Λέγεται πως ήταν πολύ ευαίσθητη και συμπονετική και συχνά έδινε το κρεβάτι της σε άστεγους ενώ εκείνη κοιμόταν στο τζάκι. Κάτω από αυτές τις συνθήκες δεν πήγε ποτέ σχολείο ,ούτε έμαθε να διαβάζει και να γράφει.Κάθε γράμμα που χρειαζόταν να γράψει το υπαγόρευε σε κάποιον άλλον.
Στα 13 της χρόνια είδε το πρώτο της όραμα :στον κήπο του σπιτιού της παρουσιάστηκαν ο Αρχάγγελος Μιχαήλ, η Αγία Μαργαρίτα και η Αγία Αικατερίνη και την κάλεσαν να πολεμήσει για να απαλλάξει τη Γαλλία από τους Άγγλους και να βοηθήσει τον νόμιμο διάδοχο Κάρολο Z΄ να επανακτήσει τονΓαλλικό θρόνο.
Στα 16 της ζήτησε ακρόαση από τον βασιλιά. Εκείνος αρνήθηκε και της απάντησε κοροϊδευτικά αλλά εκείνη προέβλεψε ότι θα χάσουν την μάχη του Ρουβρέ ,πράγμα που έγινε μερικές μέρες αργότερα. Μόλις μαθεύτηκαν τα νέα για την ήττα στο Ρουβρέ ,η Ιωάννα έγινε δεκτή από τον Βασιλιά΄ και του μίλησε για τις φωνές που άκουγε στο κεφάλι της ,τα οράματά της και την θεϊκή της αποστολή να ελευθερώσει την Γαλλία. Του ζήτησε «να εναποθέσει το βασίλειό του στα χέρια του Θεού και να το λάβει ξανά από Εκείνον».Αλλά πως ήταν δυνατόν να πειστούν οι πάντες πέρα από κάθε αμφιβολία ότι η Ιωάννα ήταν όντως όργανο του Θεού, όπως ισχυριζόταν ,και όχι αιρετική ή μάγισσα,δηλαδή ακόλουθος του διαβόλου; Έτσι, ο Κάρολος διέταξε να περάσει η Ιωάννα από θεολογική εξέταση και να ελεγχθεί το παρελθόν της. .Η επίσημη απόφαση ήταν ότι επρόκειτο για μία παρθένο «με άμεμπτο βίο, καλή Χριστιανή που εμφορείται από τις αρετές της ταπεινότητας, ειλικρίνειας και απλότητας». Έτσι η Ιωάννα πήρε την άδεια να συμμετάσχει σε μία αποστολή προς την Ορλεάνη. Φορώντας ανδρική πανοπλία ,έφιππη και κρατώντας το βασιλικό λάβαρο, εντάχθηκε στον στρατό, που από εκείνη την στιγμή ,σαν από θαύμα, άρχισε να σημειώνει σημαντικές νίκες. Πολέμησε σκληρά σαν άντρας και τραυματίστηκε ,πράγμα που επίσης είχε προβλέψει. Υπό την ηγεσία της ,ελευθέρωσαν την Λωρραίνη και πολλές άλλες πόλεις. Η προφητεία επαληθεύτηκε και όλοι πίστεψαν πως η Ιωάννα συνομιλούσε με τον Θεό και έπαιρνε από αυτόν συμβουλές και οδηγίες.
Ο βασιλιάς της απένειμε τίτλο ευγενείας και της απέδωσε οικόσημο.
Το ηθικό των Γάλλων ανέβηκε κατακόρυφα .Με τον Θεό στο πλάι τους ,πολέμησαν γενναία και έτσι άνοιξε ο δρόμος για την τελική νίκη στο Καστιγιόν το 1453. Η Ιωάννα όμως δεν πρόλαβε να την δει : πιάστηκε αιχμάλωτη από Βουργουνδούς μετά από ενέδρα ,οι οποίοι τελικά την πούλησανστους Άγγλους για 10.000 λίβρες!! Ο αχάριστος Βασιλιάς Κάρολος ,που της χρωστούσε ουσιαστικά τον θρόνο του ,δεν έκανε τίποτα για να την γλυτώσει !!
Δικάστηκε από εκκλησιαστικό δικαστήριο σε μια <στημένη> δίκη .Η βασική κατηγορία ήταν πως είχε τα μαλλιά της κομμένα ανδρικά και φορούσε ανδρικά ρούχα ,πράγμα που ισοδυναμούσε με αίρεση !Μάταια προσπάθησε να τους πείσει πως το ανδρικό ντύσιμο ήταν για προστασία της από <φίλους>και εχθρούς που δεν δικαιολογούσαν την παρουσία μιας γυναίκας μεταξύ των πολεμιστών, ενώ στην φυλακή τα ανδρικά ρούχα την προστάτεψαν από απόπειρες βιασμού.Οι ιεροδικαστές δεν πείστηκαν και την καταδίκασαν ως μάγισσα σε θάνατο στην πυρά.
Την έδεσαν σε ένα στύλο πάνω από ένα σωρό ξύλα και έβαλαν φωτιά. Λέγεται πως ζήτησε από δύο ιερείς να κρατούν μπροστά της έναν σταυρό για να τον βλέπει μέχρι την τελευταία της στιγμή και να προσεύχεται.Ήταν μόλις 19 χρονών .Ήταν τέτοιο το μένος των Άγγλων εναντίων της που μάζεψαν τα απανθρακωμένα οστά από τα κάρβουνα ,τα έκαψαν άλλες δύο (! ) φορές και πέταξαν τις στάχτες στον Σηκουάνα σε κοινή θέα. Ήθελαν να καταστήσουν σαφές στους Γάλλους ,που ήλπιζαν σε αυτήν και μέσω αυτής στην θεϊκή βοήθεια , ότι η Αγία τους δεν υπήρχε πια.
Η επίδρασή της στον λαό όμως,αντί να μειώνεται ,αυξήθηκε με τα χρόνια και έφτασε να γίνει πρόσωπο του μύθου. Ο ιστορικός Ρίτσεϊ γράφει :
«Οι άνθρωποι κατά τους πέντε αιώνες μετά τον θάνατό της είδαν διάφορα πράγματα σε εκείνη: μία δαιμονισμένη φανατική, μία πνευματική μύστρια, ένα αφελές και υποχρησιμοποιημένο εργαλείο των ισχυρών, δημιουργό και μοντέλο του σύγχρονου λαϊκού εθνικισμού, μία λατρεμένη ηρωίδα, μία αγία. Εκείνη, ακόμα και υπό την απειλή βασανιστηρίων και αντιμέτωπη με θάνατο δια της πυράς, επέμενε ότι την καθοδηγούσαν θεϊκές φωνές. Ανεξάρτητα όμως από το αν υπήρχαν φωνές ή όχι, τα επιτεύγματά της κάνουν όποιον γνωρίζει την ιστορία της να την θαυμάζει».
Ο 100ετής πόλεμος συνεχίστηκε για άλλα 22 χρόνια .Τελικά οι Βουργουνδοί συμμάχησαν με τους Γάλλους και έδιωξαν τους Άγγλους από τα εδάφη τους.
Τότε οβασιλιάς διέταξε επανάληψη της δίκη , ίσως επειδή δεν ήθελε να λένε πως του <χάρισε> τον Θρόνο μια καταδικασμένη αιρετική. Η δεύτερη δίκη, που διήρκεσε 4 χρόνια, την αθώωσε και διαπίστωσε πως τα πολιτικά συμφέροντα οδήγησαν μια ηρωίδα σε άδικο θάνατο.
Το 1920 η Ιωάννα αγιοποιήθηκε από την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.Ανακηρύχθηκε προστάτιδα της Γαλλίας, των αιχμαλώτων, των στρατιωτικών και όσων χλευάζονται για την πίστη τους.Από το 1920 η δεύτερη Κυριακή του Μάη καθιερώθηκε ως εθνική γιορτή της Γαλλίας προς τιμήν της. Ακόμα και η Αγγλία τιμά την μνήμη της στις 30 Μαΐου.
Η ζωή και τα οράματα της Ιωάννας της Λωρραίνης εξακολουθούν μέχρι σήμερα να αποτελούν διαρκές αντικείμενο ενδιαφέροντος .Έχουν διατυπωθεί πολλές θεωρίες από ψυχιάτρους που επιχείρησαν να εξηγήσουν τα οράματά της ως κρίσεις επιληψίας, ημικρανίας, φυματίωσης ,ακόμα και σχιζοφρένειας. Άλλοι ισχυρίζονται πως ίσως έπασχε από σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια, επειδή εκείνη την εποχή δεν είχε επινοηθεί η παστερίωση του γάλακτος.
Αντίστοιχες ιστορίες έχουν δει κατά καιρούς το φως της δημοσιότητας σε σχέση με τα κειμήλια που έμειναν από αυτή. Το πιο παράξενο ήταν η ανακάλυψη ενός βάζου σε ένα φαρμακείο του Παρισιού το 1867, με την επιγραφή «υπολείμματα που εβρέθησαν υπό την πυρά της Ιωάννας της Λωρραίνης, Παρθένου της Ορλεάνης».Περιείχε ένα απανθρακωμένο ανθρώπινο πλευρό, ξυλοκάρβουνα, ένα κομμάτι λινό και το μηριαίο οστό μίας γάτας. Το τελευταίο αποδόθηκε στη συνήθεια να ρίχνουν στην πυρά όπου εκτελούνταν οι μάγισσες μία μαύρη γάτα ως <αντιπρόσωπο>του διαβόλου. Για 250 χρόνια το βάζο αποτελούσε αντικείμενο προσκυνήματος εκατομμυρίων πιστών ,ώσπου το 2006 ο Φιλίπ Σαρλιέ, ένας εγκληματολόγος από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ρεϊμόν Ποϊνκαρέ, μελέτησε επισταμένως τα υπολείμματα και οι αναλύσεις έδειξαν ότι προέρχονταν από αιγυπτιακή μούμια του 6ου-3ου αιώνα π.Χ.! Παρόλο το αρχικό λάθος ,το βάζο φυλάσσεται σήμερα στο Μουσείο Τέχνης και Ιστορίας του Σινόν.
Το 2016,πουλήθηκε σε έναν πλειστηριασμό ένα δαχτυλίδι που πιστεύεται ότι ανήκε στην Ιωάννα για 300.000 λίρες ! Λέγεται πως το πήρε από την πυρά ο καρδινάλιος Ενρί Μποφόρ που ήταν παρόν στη δίκη και την εκτέλεση της .Ξέσπασε ένας <πόλεμος> για την κατοχή του δαχτυλιδιού. Το Συμβούλιο Τεχνών της Αγγλίας υποστήριζε ότι δεν έπρεπε να φύγει ποτέ από το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι Γάλλοι αγοραστές όμως κατέφυγαν σε δικαστικά μέσα .Άσκησαν έφεση κατά παντός υπευθύνου , ακόμα και κατά της βασίλισσας Ελισάβετ , και τελικά δόθηκε η άδεια να επιστραφεί το δαχτυλίδι στη Γαλλία.
Πολλές τέτοιες ιστορίες έχτισαν έναν μύθο όπου ο κάθε ,σοβαρός ή μη ,ερευνητής διατυπώνει ευφάνταστες απόψεις :π.χ ότι την γλύτωσαν από την πυρά και έζησε φυλακισμένη, ότι ήταν στην πραγματικότητα ετεροθαλής αδελφή του Κάρολου Ζ΄, ότι δεν ήταν Χριστιανή αλλά μέλος κάποιας παγανιστικής οργάνωσης και πολλά άλλα.
Πάντως ,Αγία ή όχι ,η Ιωάννα της Λωραίνης υπήρξε ένα νέοκορίτσι που ,με την πίστη και τον ηρωισμό της ,σε εποχές ανδροκρατούμενες και μισαλλόδοξες , άλλαξε την Ιστορία μιας ολόκληρης χώρας .
Φιλαρέτη Καλομενίδου, Εκπαιδευτικός
Κεντρική φωτογραφία: el.wikipedia.org
Δείτε επίσης:
