Υπάρχουν δυο μορφές χρόνιων μη λοιμωδών φλεγμονών του γαστρεντερικού σωλήνα:
- Η ελκώδης κολίτιδα (η οποία περιορίζεται στο βλεννογόνου του παχέος εντέρου) και
- Η νόσος του Crohn ή τμηματική εντερίτιδα (η οποία προσβάλλει όλο το πάχος του εντερικού τοιχώματος και μπορεί να αφορά οποιοδήποτε τμήμα του γαστρεντερικού σωλήνα).
Η ελκώδης κολίτιδα εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα ηλικίας 15 – 25 ετών, ή 45 – 55 ετών και πιο σπάνια σε παιδιά και ηλικιωμένους. Η αιτιολογία της είναι άγνωστη. Αν και πιθανώς συμμετέχουν και άλλοι παράγοντες, έκτος των γενετικών, όπως είναι περιβαλλοντικοί (π.χ.λοιμογόνοι), ψυχολογικοί και διαιτητικοί. Οι ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα έχουν ανωμαλίες στο ανοσοποιητικό τους σύστημα. Αλλά είναι άγνωστο εάν αυτές οι ανωμαλίες είναι η αιτία ή το αποτέλεσμα της νόσου.
Γενικά, η ελκώδης κολίτιδα, χαρακτηρίζεται από: αιμορραγία από το ορθό, διάρροια, η οποία συνοδεύεται με πόνο, σπασμούς και πυρετό, ελκωτικές αλλοιώσεις του βλεννογόνου και σε σοβαρές περιπτώσεις, αρνητικό ισοζύγιο αζώτου, υποπρωτεϊναιμικό οίδημα, αβιταμινώσεις, αφυδάτωση, ηλεκτρολυτικές διαταραχές και ανορεξία.
Η πάθηση αυτή χαρακτηρίζεται από υφέσεις και εξάρσεις.
Μια ισορροπημένη διατροφή με επαρκή πρόσληψη θρεπτικών συστατικών (πρωτεΐνες, λίπη, υδατάνθρακες, βιταμίνες και μέταλλα) θα πρέπει να είναι ο στόχος κάθε ατόμου που πάσχει από ελκώδη κολίτιδα.
Στα άτομα με ελκώδη κολίτιδα η διατροφή πρέπει να αποτελείται από τροφές από όλες τις ομάδες τροφίμων (δημητριακά, φρούτα, γαλακτοκομικά, λαχανικά, κρέας και λίπος) οι οποίες να εξασφαλίζουν τις συνιστώμενες προσλήψεις σε υδατάνθρακες, πρωτείνες και λίπη καθώς και τη συνολική απαιτούμενη ενέργεια για τις ανάγκες του ασθενή.
Η ενεργειακή πρόσληψη στα άτομα με ελκώδη κολίτιδα δεν είναι απαραίτητο να είναι αυξημένη. (εκτός αν ο ασθενής χρειάζεται να προσλάβει βάρος). Οι υδατάνθρακες θα πρέπει να είναι η κύρια πηγή ενέργειας του ασθενή (50% της προσλαμβανόμενης ενέργειας). Μια διατροφή φτωχή σε φυτικό υπόλειμμα θεωρείται επίσης αποτελεσματική για την ελκώδη κολίτιδα.
Οδηγίες για διατροφή φτωχή σε φυτικό υπόλειμμα:
Η πρωτεϊνική πρόσληψη είναι απαραίτητη για την ανανέωση των κυττάρων στο σώμα, για την επούλωση των τραυμάτων, γιατρεύει το βλεννογόνο του εντέρου και βοηθάει επίσης το έντερο να παράγει ένζυμα απαραίτητα για την πέψη και απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών. Ενώ, κατά την οξεία φάση, η πρωτεΐνη μπορεί να αυξηθεί μέχρι και κατά 50% της συνιστώμενης πρόσληψης.
Τρόφιμα πλούσια σε πρωτεΐνη είναι το κρέας, τα πουλερικά, τα ψάρια, τα αυγά όπως επίσης και τα γαλακτοκομικά. Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι τα άτομα με ελκώδη κολίτιδα μπορεί να χάσουν πρωτείνη με τη διάρροια. Κάτι που αυξάνει περαιτέρω τις πρωτεϊνικές ανάγκες τους.
Τα λίπη είναι προτιμότερο να μειωθούν, κυρίως όταν συνυπάρχει και κάποιος βαθμός δυσαπορρόφησής τους. Μερική υποκατάσταση με τριγλυκερίδια μέσης αλύσου (MCTs) και αυξημένη πρόσληψη ω-3 λιπαρών οξέων (γνωστά για την αντιφλεγμονώδη τους δράση) μπορεί να είναι χρήσιμη.
Η δίαιτα γενικά πρέπει να εξατομικεύεται, διότι οι ασθενείς αντιδρούν διαφορετικά στις διάφορες φάσεις της ελκώδους κολίτιδας. Συνιστώνται συχνά και μικρά γεύματα τα οποία γίνονται πιο εύκολα ανεκτά παρά τρία και μεγάλα.
Πιθανά διατροφικά προβλήματα:
- Aναιμία
- Nαυτία
- Έμετος
- Βακτηριακή ανάπτυξη στο βλεννογόνο του εντέρου
- Διάρροια
- Φούσκωμα
- Φόβος κατανάλωσης τροφών λόγω δυσάρεστων συμπτωμάτων
- Αλληλεπίδραση φαρμάκου- τροφής
- Ευαισθησίες σε κάποιες τροφές
- Απώλεια βάρους
- Ανορεξία
- Έλλειψη μικροθρεπτικών συστατικών
- Ανεπαρκή ενεργειακή και πρωτεϊνική πρόσληψη
Συναντώνται συχνά σε άτομα με ελκώδη κολίτιδα και χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής. Τέλος, η χρήση συμπληρωμάτων θα μπορούσε να βοηθήσει αλλά σε μορφή που δεν θα προκαλέσουν αυτά επιπρόσθετες γαστρεντερικές διαταραχές.
Γράφει ο Κάζης Αβραάμ, Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, M.Sc στην Κλινική Διατροφή
