H πρώτη γυναίκα που κατέκτησε το Νόμπελ Ειρήνης
Στις 9 Ιουνίου του 1843, στην Πράγα της τότε πολυπολιτισμικής Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας γεννήθηκε η Μπέρθα Κίνσκι, που έμελλε να γίνει η πρώτη γυναίκα που κατέκτησε το Νόμπελ Ειρήνης.
Οι γονείς της, ο κόμης Franz Joseph Kinsky και η απλή αστή Sophie Wilhelmine Koerner ήταν γερμανόφωνοι. Ως νεαρή χαρακτηρίστηκε ως “ένα τυπικό ελαφρόμυαλο κοριτσόπουλο των καλών κύκλων” που η μόνη του φιλοδοξία είναι να κάνει έναν πλούσιο γάμο με κάποιον αριστοκράτη. Σύμφωνα με τα άγραφα ήθη της εποχής κάτι τέτοιο δεν ήταν εφικτό, αφού η μητέρα της δεν ανήκε εκ γενετής στην Αριστοκρατία.
Η Μπέρθα είχε καλή μόρφωση για κορίτσι του 19ου αιώνα
Της προτάθηκαν πλούσιοι γάμοι αλλά τους απέρριψε γιατί δεν θα της προσέδιδαν τον πολυπόθητο “τίτλο”. Τα χρόνια ΛΟΙΠΌΝ περνούσαν, μαζί και η κατάλληλη ηλικία γάμου. Στα 30 της χρόνια, αποφάσισε να δουλέψει ως γκουβερνάντα στο σπίτι του πάμπλουτου βιομήχανου Von Suttner. Εκεί λοιπόν αναπτύχθηκε ένα απρόσμενο ειδύλλιο με τον κατά 7 χρόνια μικρότερό της γιό της οικογενείας, τον Arthur. Το ειδύλλιο παρέμεινε μυστικό, αφού ένας γάμος δεν επρόκειτο ποτέ να γίνει αποδεκτός από τους Suttner και λόγω της διαφοράς ηλικίας αλλά κυρίως για κοινωνικούς λόγους.
Δύο χρόνια μετά, η απογοητευμένη Μπέρτα παραιτείται από την θέση της και πηγαίνει στο Παρίσι. Εκεί λοιπόν γνωρίζεται τυχαία με τον Alfred Bernhard Nobel. Ο Σουηδός χημικός, μηχανικός και βιομήχανος, γιος του επίσης, μηχανικού και βιομήχανου, Εμμανουήλ Νομπέλ, εφευρέτη της υποβρύχιας νάρκης αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας και στις ΗΠΑ, είχε ιδρύσει εργοστάσιο παραγωγής νιτρογλυκερίνης.
Το 1873 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι
Για μην εκρήγνυται η νιτρογλυκερίνης με το παραμικρό, πέτυχε την παρασκευή δυναμίτιδας. H οποία ήταν ασφαλής τόσο στην μεταφορά όσο και στην χρήση της. Το 1873 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου εφηύρε την νεοδυναμίτιδα ή ζελατοδυναμίτιδα και την πολεμική άκαπνη πυρίτιδα. Είχε πάνω από 355 διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Οι απόψεις γύρω από το όνομά του ήταν διχασμένες. Τόση ιδιοφυία στη υπηρεσία του θανάτου! Ο ίδιος έλεγε ειρωνικά για τον εαυτό του: “Είμαι μισάνθρωπος, αλλά μεγάλος ευεργέτης”.
Η Μπέρτα έγινε γραμματέας του και έμπιστη βοηθός του
Ο Νόμπελ δύσκολος, κλειστός και ιδιόρρυθμος χαρακτήρας από τη φύση του, ασχολήθηκε με τη φιλοσοφία, την ποίηση και τη λογοτεχνία. Ενώ παράλληλα ασχολήθηλε και με τις επιχειρήσεις του. Έγραψε μάλιστα μυθιστορήματα και ποιήματα, που σχεδόν όλα παρέμειναν αδημοσίευτα. Η Μπέρτα μοιραζόταν τα ίδια ενδιαφέροντα και συχνά μιλούσαν σαν φίλοι. Η οικειότητα μεταξύ τους συνεχώς μεγάλωνε. Ο Νόμπελ της εκμυστηρευόταν τις ανησυχίες του για την πολεμική χρήση των εφευρέσεών του. Δήλωνε φιλειρηνιστής! Πίστευε ότι όταν οι άνθρωποι καταλάβουν την καταστρεπτική ικανότητα των όπλων, θα σταματήσουν τους πολέμους.
Οι συζητήσεις μεταξύ τους συχνά αφορούσαν την αποτροπή του πολέμου και τους τρόπους επικράτησης της ειρήνης. Ο Νόμπελ έλεγε πως ήταν αισιόδοξος. Aλλά μερικές άλλες φράσεις του δείχνουν πως αντιμετώπιζε την πραγματικότητα με ένα μάλλον κυνικό ρεαλισμό: “Η ελπίδα είναι το πέπλο της φύσης που κρύβει τη γύμνια της αλήθεια”. Εν τω μεταξύ πλούτιζε από την παραγωγή όλο και πιο σύγχρονων, όλο και πιο “αποτελεσματικών όπλων!”
Κάποια στιγμή ο Νόμπελ έκανε στην Μπέρτα πρόταση γάμου. Εκείνη αρνήθηκε !
Ένα χρόνο αργότερα έφυγε από κοντά του, για να επιστρέψει στην μόνη της αγάπη, τον ArthurSuttner.Παντρεύτηκαν κρυφά. Οι οικογένειές τους διέκοψαν κάθε σχέση μαζί τους, αφήνοντάς τους χωρίς εισόδημα. Για τα επόμενα 10 χρόνια φιλοξενήθηκαν σε μια φιλική οικογένεια. Για να βγάζουν τα προς το ζην, έγραφαν άρθρα σε διάφορα γερμανικά περιοδικά, έκαναν μεταφράσεις ή επιμέλεια σε εκδοτικούς οίκους.
Εκείνη την περίοδο της ανέχειας η Μπέρτα συνειδητοποίησε ότι έπρεπε να γίνουν πολλές κοινωνικοπολιτικές αλλαγές για να βελτιωθεί η ζωή των ανθρώπων και να εξασφαλισθεί ένα καλύτερο μέλλον. Οι αλλαγές αυτές βέβαια προϋπέθεταν οικονομικούς πόρους, ένα τεράστιο μέρος των οποίων, τότε όπως και τώρα, πήγαινε στους εξοπλισμούς. Έτσι λοιπόν άρχισε να εργάζεται υπέρ της εδραίωσης της Ειρήνης στον κόσμο.
Το 1889 κυκλοφόρησε ένα μυθιστόρημα με τίτλο” Die Waffennieder”- “Κάτω τα όπλα!”
Το βιβλίο έκανε τεράστια επιτυχία, μεταφράστηκε σε όλες τις Ευρωπαϊκές γλώσσες και απετέλεσε την αρχή και το “Μανιφέστο” των κινημάτων ειρήνης. Αμέσως μετά η Μπέρτα ίδρυσε το “Διεθνές κίνημα ειρήνης” και αρχίζει περιοδείες, ομιλίες και συνεντεύξεις, διοργανώνει συναντήσεις, συμπόσια και συνέδρια, υποστηρίζοντας το “μέγιστο αγαθό της ειρήνης”. Σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, έγινε παγκοσμίως γνωστή για τις ιδέες αλλά και την δράση της. Ενώ μερικές φράσεις της έχουν και θα έχουν και στο μέλλον την ίδια ισχύ: “Μία από τις αιώνιες αλήθειες είναι ότι η ευτυχία του ανθρώπου δημιουργείται και μεγαλώνει στην ειρήνη, και ένα από τα αιώνια δικαιώματα είναι το δικαίωμα του ατόμου να αγαπά”.
Μετά το ρήμα «αγαπώ», το «βοηθώ» είναι το πιο ωραίο ρήμα στον κόσμο.
Με τον Νόμπελ εξακολούθησαν να αλληλογραφούν σε όλη τους τη ζωή. Σε μια επιστολή του, το 1891, της έγραψε:
“Ίσως τα εργοστάσιά μου βάλουν τέλος στον πόλεμο νωρίτερα απ’ τα συνέδριά σου. Την ημέρα που δύο σώματα στρατού θα μπορούν να εξολοθρεύουν το ένα το άλλο σε ένα δευτερόλεπτο, όλα τα πολιτισμένα έθνη σίγουρα θα οπισθοχωρήσουν με φρίκη και θα διαλύσουν τα στρατεύματά τους“. Και ο ίδιος όμως ήξερε πως μια τέτοια προοπτική ήταν πολύ αισιόδοξη και μάλλον απίθανη.
Ο Τύπος τον χαρακτήριζε «Έμπορο του Θανάτου», κατακρίνοντας τις εφευρέσεις του, που χρησιμοποιούνταν για το κακό αντί για το καλό της ανθρωπότητας. Όλα αυτά λοιπόν τον προβλημάτισαν και θέλησε να φροντίσει για την υστεροφημία του. Θέλησε να αφήσει κάτι θετικό πίσω του. Με τη διαθήκη του, το 1895, διέθεσε το 94% της τεράστιας περιουσίας του για να θεσμοθετήσει βραβεία που θα δίνονταν στους επιστήμονες εκείνους που θα συνέβαλλαν στην πρόοδο του ανθρώπου στους τομείς της φυσικής, της χημείας, της φυσιολογίας ή της ιατρικής και της λογοτεχνίας.
Τα βραβεία απονεμήθηκαν για πρώτη φορά το 1901.
Έχοντας επίγνωση ότι οι ανακαλύψεις των επιστημών μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο για το καλό και την πρόοδο όσο και για το κακό και την καταστροφή, η Μπέρτα τον έπεισε πως έπρεπε να καθιερωθεί και ένα 5ο βραβείο που θα επιβράβευε μόνο καλό: Το Νόμπελ Ειρήνης για όσους αγωνίζονταν για την αποτροπή ή των τερματισμό των πολέμων και την παγκόσμια ειρήνη.
Η ίδια είναι η πρώτη γυναίκα στην οποία δόθηκε το βραβείο αυτό, το 1905
Παράλληλα με την ειρηνιστική της δράση συνέγραψε πολλά έργα με κοινωνικά, ηθικά και θέματα ισότητας των δύο φύλων. Στο μυθιστόρημα της “Η εποχή της μηχανής” του 1890 περιγράφει τα προβλήματα που λύνουν αλλά και δημιουργούν οι παντός είδους εφευρέσεις, οι “μηχανές”. Ενώ στα “Απομνημονεύματα” της το 1903, τάσσεται υπέρ της γυναικείας χειραφέτησης σε όλους τους τομείς. Στο έργο “Σχόλια στο περιθώριο της Ιστορίας του καιρού μας” του 1907, βλέπει πιο καθαρά και σχολιάζει την πορεία της ανθρωπότητας την νέα εποχή που ανέτειλε.
Τιμής ένεκεν η μορφή της έχει εμφανιστεί σε παλαιότερα χαρτονομίσματα και πιο πρόσφατα στο Αυστριακό κέρμα των 2 ευρώ. Πέθανε στη Βιέννη στις 21 Ιουνίου 1914 σε ηλικία 71 ετών.
Τραγική ειρωνεία: Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ξέσπασε μόλις μία εβδομάδα μετά τον θάνατό της.
Φιλαρέτη Καλομενίδου, Εκπαιδευτικός
Πηγές φωτό: HellenicaWorld/dreamtime/wikipedia
