Η Harriet Tubman γεννήθηκε περίπου το 1820-22 στο Dorchester County, του Meryland
Σκλάβα εκ γενετής μιας και οι δύο γονείς της, Μπέντζαμιν Ρος και Χάριετ Ριτ ήταν σκλάβοι 2ης γενιάς. Η γιαγιά της, Μόντεστι, έφτασε στις Ηνωμένες Πολιτείες φορτωμένη σε ένα πλοίο δουλέμπορων από την Αφρική. Ίσως ανήκε στην φυλή Ασάντι, αλλά οι σκλάβοι δεν θεωρούνταν καν άνθρωποι και έτσι δεν υπάρχουν για αυτούς αρκετά στοιχεία. Το πραγματικό της όνομα της Harriet Tubman ήταν AramintaRossκαι ήταν το 4ο από τα 9 παιδιά της οικογένειας. Μεγάλωσε δουλεύοντας στα χωράφια ή στα σπίτια των Κυρίων της. Ενώ συγχρόνως ανέθρεφε τα μικρότερα αδέλφια της. Έμενε στη φάρμα των Μπρόντες όπου η μητέρα της ήταν μαγείρισσα. Ενώ ο πατέρας της δούλευε ως ξυλοκόπος στην φυτεία άλλης οικογένειας των Τόμσον. Κάθε φορά που κάτι που έκανε ή που δεν έκανε δεν άρεσε στα αφεντικά της δεχόταν σκληρές τιμωρίες.
5-6 χρονών, της ανέθεσαν τον ρόλο της νοσοκόμας
Όταν ήταν 5-6 χρονών, η Κυρία Μπρόντες της ανέθεσε τον ρόλο της νοσοκόμας ( !) της Κυρίας Σούζαν. Αν το μωρό αδελφάκι της έκλαιγε και ενοχλούσε την Κυρία, την μαστίγωγαν. Αργότερα αφηγήθηκε πως υπήρξε ημέρα που την είχαν μαστιγώσει πέντε φορές πριν από το πρωινό. Είχε τα σημάδια για το υπόλοιπο της ζωής της.
Τα αφεντικά αντάλλασσαν η δάνειζαν σκλάβους ο ένας στον άλλο. Όταν η Araminta παραχωρήθηκε στην φυτεία των Κουκ, η δουλειά της ήταν να ελέγχει τις ποντικοπαγίδες στους βάλτους και να μαζεύει τα νεκρά ποντίκια. Προσβλήθηκε από ιλαρά, αλλά <αυτός δεν ήταν λόγος να σταματήσει την δουλειά> .Μόνο όταν κινδύνεψε να πεθάνει την έστειλαν πίσω στην μητέρα της, η οποία την θεράπευσε.
Μια ιδιοκτήτρια σκλάβων έριξε ένα βαρύ μεταλλικό αντικείμενο για να χτυπήσει έναν <απείθαρχο> σκλάβο, αλλά χτύπησε αντ’ αυτού την Araminta στο κεφάλι. Από τότε υπέφερε από ζαλάδες, πόνους και υπερυπνία, δηλαδή μια ακατάσχετη και ανεξέλεγκτη τάση για ύπνο ,σε όλη της τη ζωή. Άρχισε λοιπόν να βλέπει παράξενα όνειρα και οράματα που αυτή, ως καλή Χριστιανή, τα εξηγούσε ως μηνύματα από τον Θεό. Ήταν πεπεισμένη ότι ο Θεός δεν ήταν δυνατόν να εγκρίνει την σκλαβιά και ότι και η ίδια έπρεπε κάτι να κάνει για αυτό.
Όλα τα αντικειμενικά δεδομένα ήταν εναντίον της:
Γυναίκα σε έναν ανδροκρατούμενο κόσμο, νέγρα σκλάβα και φτωχή σε έναν κόσμο πλούσιων λευκών, που είχαν δικαίωμα ζωής και θανάτου επάνω της. Αναλφάβητη και <υπό ξύλου κρεμάμενη>, χωρίς στήριγμα ή βοήθεια από πουθενά. Μοναδικό της εφόδιο ήταν, η πίστη της στο Θεό, η ανάγκη της για ελευθερία, η θέληση της για μια αξιοπρεπέστερη ζωή. Έβαλε σκοπό της ζωής της να δραπετεύσει και να βοηθήσει και άλλους σκλάβους να κάνουν το ίδιο.
Πράγματι, το 1849, κατόρθωσε να δραπετεύσει στη Φιλαδέλφεια. Άλλαξε το όνομα της από Araminta σε Harriet για να γλυτώσει από τους κυνηγούς σκλάβων .Πολύ γρήγορα επέστρεψε στο Μέριλαντ για να σώσει την οικογένειά της.
<Η ψυχή μου είναι τόσο οργισμένη στη σκέψη ότι είμαι σκλάβα, που έχω αποφασίσει πια να αγωνιστώ για την ελευθερία μου ή για τον θάνατο.>
Κάθε χρόνο, δούλευε έξι με εφτά μήνες καθαρίζοντας σκάλες και τρίβοντας πατώματα στο Βορρά, μαζεύοντας δεκάρα-δεκάρα τα χρήματα που χρειαζόταν για να περάσει την υπόλοιπη χρονιά παράνομη στον Νότο, οδηγώντας δραπέτες σκλάβους στην ελευθερία, νύχτα ,από κρυφά μονοπάτια, με οδηγό τον Πολικό αστέρα. Έκανε το ίδιο ταξίδι 19 φορές και απελευθέρωσε περισσότερους από 300 σκλάβους, χωρίς <να χάσει ποτέ επιβάτες>, όπως της άρεσε να λέει. Σε μια επιχείρηση σε δουλεμπορικό σκάφος απελευθέρωσε 700 σκλάβους.
Είχε οργανώσει ένα μυστικό δίκτυο μαύρων και λευκών που τους συμπαρίσταντο, γνωστό ως <Underground Railroad >(Υπόγειο σιδηρόδρομο).Τα μέλη του <σιδηρόδρομου> εύρισκαν ασφαλή καταφύγια για τους φυγάδες και μέσα για την μεταφορά τους, κάρα ή βάρκες, τους στήριζαν οικονομικά και μετά φρόντιζαν να τους βρουν δουλειά στις Βόρειες επαρχίες όπου δεν κινδύνευαν, γιατί εκεί η δουλεία είχε κηρυχθεί παράνομη.
Η φήμη της εξαπλώθηκε μεταξύ των σκλάβων
Την είπαν <Μωυσή> γιατί όπως εκείνος οδήγησε τους σκλαβωμένους Ισραηλίτες στην Γη της Επαγγελίας, έτσι και αυτή οδηγούσε τους σκλάβους προς την ελευθερία.
Γύρω στο 1844, η Harriet παντρεύτηκε στο Manchesterέναν ελεύθερο μαύρο, τον John Tubman και υιοθέτησε το επώνυμό του. Ούτε και τότε σταμάτησε τα απελευθερωτικά ταξίδια στον Νότο. Όταν επέστρεψε για να πει στον σύζυγό της να έρθει μαζί της, εκείνος είχε ήδη ξαναπαντρευτεί.
Οι Νότιοι ιδιοκτήτες σκλάβων εξεγέρθηκαν και κατηγόρησαν τους Βόρειους ότι περιθάλπουν τους σκλάβους που το σκάνε από της δικές τους φυτείες και αυτό τους επιφέρει μεγάλη οικονομική ζημιά. Κάτω από αυτή την πίεση, το 1850 ψηφίστηκε η <πράξη περί σκλάβων> που όριζε ότι όποιος σκλάβος συλλαμβάνονταν έπρεπε να αποδοθεί στον Κύριό του. Όποιος Βόρειος περιμάζευε, περιέθαλπε ή βοηθούσε σκλάβο να διαφύγει, αντιμετώπιζε από πρόστιμα έως σοβαρές ποινές.
Η Harriet ή <ο στρατηγός Tubman> όπως ήταν η καινούρια της προσωνυμία, ενεργοποίησε τον <υπόγειο σιδηρόδρομο> για να φυγαδεύσει τους καταδιωκόμενους πιο βόρεια ακόμη, εκεί όπου την εξουσία είχαν οι Άγγλοι και στον Καναδά.
Όταν ξέσπασε ο Αμερικανικός εμφύλιος πόλεμος μεταξύ Βορείων και νοτίων, η Χάριετ εργάστηκε για τον στρατό των Βορείων σε διάφορες θέσεις: ως μαγείρισσα, ως νοσοκόμα, ως μια ένοπλη ανιχνεύτρια, ως στρατιώτης και ως κατάσκοπος.
Ήταν η πρώτη γυναίκα που ηγήθηκε ένοπλης αποστολής
Με τις πρακτικές της γνώσεις έσωσε πολλές ζωές. Αρνήθηκε τη σίτιση της από τα τρόφιμα του στρατού και συντηρούνταν πουλώντας πίτες και μπύρα από ρίζες που παρασκεύαζε στον ελεύθερο χρόνο της. Ως γνωστόν στον εμφύλιο που διήρκεσε σχεδόν 5 χρόνια νίκησαν οι Βόρειοι και η δουλεία καταργήθηκε δια νόμου. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως άλλαξε αυτομάτως και η συμπεριφορά όλων των λευκών έναντι των μαύρων. Οι προσβολές, ο χλευασμός η περιφρόνηση και οι χειροδικίες ήταν στην ημερήσια διάταξη. Η κατάσταση χειροτέρεψε όταν καραβιές λευκών, κυρίως Ιρλανδών, κατέφθασαν στις ΗΠΑ και άρχισε ένας αγώνας για να βρεθεί μία θέση εργασίας, την οποία προφανώς διεκδικούσαν ως αυτονόητο οι λευκοί..
Μετά τον πόλεμο, η Χάριετ εγκαταστάθηκε στην Νέα Υόρκη. Εκεί λοιπόν συνέχισε τον αγώνα για την ένταξη των πρώην σκλάβων στην εργασία και την κοινωνία φτιάχνοντας ομάδες αλληλοβοήθειας. Σε ένα οικόπεδο παραχωρημένο από την εκκλησία ίδρυσε και λειτούργησε ένα άσυλο-γηροκομείο για τους πρώην σκλάβους. Παράλληλα έκανε περιοδείες δίνοντας ομιλίες για την υποστήριξη του δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες. Είχε πει: <Υπέφερα αρκετά για να δικαιούμαι να το υποστηρίζω>.
Μέχρι το τέλος της ζωής της δούλευε για να επιβιώσει
Το κράτος δεν αναγνώρισε τίποτα από την προσφορά της. Της έδωσε μόνο 20 δολάρια σύνταξη τον μήνα και αυτή στο όνομα του 2ου συζύγου της που υπήρξε βετεράνος του Εμφυλίου. Τα τελευταία χρόνια και αντιμετωπίζοντας πολλά προβλήματα υγείας, έζησε στο γηροκομείο που η ίδια είχε δημιουργήσει. Πέθανε από πνευμονία σε ηλικία 91 ετών.
Θάφτηκε σε έναν διπλανό λόφο με απόδοση στρατιωτικών τιμών.
Ως παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές ας κρατήσουμε τα λόγια της ,που ισχύουν σε κάθε εποχή και κάθε περίσταση:
<Αν είσαι κουρασμένος ή πεινασμένος, προχώρα. Aν είσαι φοβισμένος, προχώρα. Aν ακούς τα σκυλιά, προχώρα. Αν δεις τις δάδες στο δάσος, προχώρα. Αν ακούς φωνές πίσω από σένα, προχώρα και αν θες να γευθείς την ελευθερία, προχώρα.
Μη σταματήσεις ποτέ. Προχώρα !>
Η περιπέτεια ενός χαρτονομίσματος
Μετά από 100 και πλέον χρόνια από τον θάνατό της ,ο πρόεδρος Ομπάμα πρότεινε να αλλάξει <πρόσωπο>το χαρτονόμισμα των 20 δολαρίων ,που απεικόνιζε τον Άντριου Τζάκσον, που υπήρξε πρόεδρος από το 1829 έως το 1837. Ο Τζάκσον ήταν στρατηγός και οι νίκες του εναντίων των Άγγλων συνέβαλαν στην ανεξαρτησία των ΗΠΑ .Όμως ήταν ιδιοκτήτης σκλάβων και ανελέητος διώκτης των ιθαγενών Ινδιάνων. Διάταξε λοιπόν την μαζική τους απέλαση τους προς την ανεξερεύνητη σχεδόν Δύση. Η πορεία αυτή που ονομάστηκε <το μονοπάτι των δακρύων> έγινε αιτία να χαθούν δεκάδες χιλιάδες ζωές από τις κακουχίες. Εξακόσιες χιλιάδες Αμερικανοί πολίτες υπέγραψαν ένα αίτημα με το οποίο ζητούσαν να αντικατασταθεί η εικόνα του προέδρου Τζάκσον από εκείνην μιας σημαντικής γυναίκας των ΗΠΑ.
Τέθηκαν σε δημοσκόπηση 15 ονόματα σπουδαίων Αμερικανίδων. Η Χάριερ Τάμπμαν έλαβε 118.000 ψήφους, ενώ στη δεύτερη θέση η Ελεανόρ Ρούσβελτ, σύζυγος του προέδρου Ρούσβελτ, έλαβε 111.000 ψήφους. Το 2016 λοιπόν η κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα, μετά τις διαμαρτυρίες και τις διαδηλώσεις κατά του ρατσισμού και της αστυνομίας βίας έναντιον μαύρων, έθεσε το σχέδιο σε εφαρμογή.
Ο πρόεδρος Ο Τραμπ όμως, θαυμαστής του Άντριου Τζάκσον, αρνήθηκε να το εφαρμόσει βρίσκοντας δικαιολογίες και κωλυσιεργώντας.
Τώρα ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν επανεκκινεί το θέμα, με την εκπρόσωπο Τύπου του Λευκού Οίκου να δηλώνει πως <διερευνά τρόπους για να επιταχύνει> τη διαδικασία.<Είναι σημαντικό τα χαρτονομίσματά μας να αντικατοπτρίζουν την ιστορία και την ποικιλομορφία της χώρας μας και η εικόνα της Χάριετ Τάμπμαν σαφώς το αντικατοπτρίζει>.
Ο χρόνος θα δείξει αν θα δικαιωθεί μία ακόμα άσημη ηρωίδα.
Φιλαρέτη Καλομενίδου, Εκπαιδευτικός
