Μέρος 1ο: Γνώση και σεξουαλική διαπαιδαγώγηση
“Εν αρχή ην η γνώση”.
Κανόνας απαράβατος από αρχαιοτάτων χρόνων ,με ισχύ στο παρόν ,στο μέλλον και “εις τους αιώνας των αιώνων”.
Και ποια γνώση θα μπορούσε να μας είναι τόσο χρήσιμη ,με τόσο απτά και πρακτικά αποτελέσματα, όσο η γνώση της δομής και της λειτουργίας του ίδιου μας του σώματος;
Έχουμε την εντύπωση πως το γνωρίζουμε επειδή μας είναι τόσο οικείο. Το βλέπουμε καθημερινά στον καθρέφτη. Ζούμε με (ή σε) αυτό όλη μας τη ζωή. Το φροντίζουμε. Το καλλωπίζουμε. Πονάμε με τους πόνους του. Υποφέρουμε όταν δυσλειτουργεί. Όταν αρρωσταίνει ,το μόνο που επιθυμούμε είναι η ανάρρωση. Φράσεις όπως “να έχουμε την υγεία μας και τίποτε άλλο” ή “η υγεία πάνω απ’ όλα” αποκτούν ξαφνικά το πραγματικό τους νόημα. Παρόλο που τις λέμε πολύ συχνά από συνήθεια, χωρίς κατά βάθος να τις εννοούμε πάντα.
Δεν διδαχτήκαμε ποτέ την δομή και την λειτουργεία του γενετικού μας συστήματος
Αν υποθέσουμε πως θυμόμαστε τις στοιχειώδεις γνώσεις Ανθρωπολογίας που κάναμε στο σχολείο, π.χ το αναπνευστικό ή το κυκλοφορικό σύστημα, είναι βέβαιο ότι δεν διδαχτήκαμε ποτέ την δομή και την λειτουργεία του γενετικού μας συστήματος. Σε κάποια (από τις πολλές) εκπαιδευτική μεταρρύθμιση συμπεριελήφθη στην ύλη της 1ης (!)Γυμνασίου. Ακόμα και τότε όμως ήταν τόσο πίσω στην διδακτέα ύλη, που σχεδόν ποτέ δεν επαρκούσε ο χρόνος του διδακτικού έτους.
Κάποια φωτεινά μυαλά έχουν κατά καιρούς επισημάνει την ανάγκη να συμπεριληφθεί η Σεξουαλική Αγωγή στην διδακτέα ύλη της Βιολογίας ή ακόμα και ως επιλογή στην Αγωγή Υγείας.
Αν κουνούσαμε ένα κόκκινο πανί μπροστά σε εξαγριωμένο ταύρο σε Ισπανική αρένα, θα είχαμε παρόμοια αντίδραση με αυτή που ακολούθησε την πρόταση εισαγωγής της Σεξουαλικής Αγωγής στα σχολεία. Ακούστηκαν απίστευτα πράγματα! Για διαφθορά της νεολαίας , για πρόκληση σε αχαλίνωτη και άσωτη ζωή, για ψυχικό εκμαυλισμό ακόμα και για προτροπή σε πρόωρη σεξουαλική δράση.
Ότι φαντάστηκε κάθε νοσηρό μυαλό λέχθηκε και γράφτηκε ώσπου οι πιέσεις έφεραν το “επιθυμητό” αποτέλεσμα:
Τα παιδιά μας και κυρίως οι έφηβοι δεν έχουν ιδέα για στοιχειώδη ζητήματα: Πότε μπαίνουμε στην εφηβεία; Τί είναι η περίοδός μας; Τί μεταβολές συμβαίνουν στο σώμα μας στην μεταβατική κατάσταση από το παιδί στον ενήλικα; Γιατί; Πόσο διαφορετικές είναι αυτές οι αλλαγές μεταξύ των δύο φύλων; Ποιος ο ρόλος των ορμονών στην τόσο ενοχλητική ψυχολογική αστάθεια αυτής της ηλικίας; Γιατί δεν ελέγχουν πολλές φορές τις αντιδράσεις τους ,γίνονται βίαιοι ή θρασείς ; Γιατί οι γονείς που μέχρι χθες ήταν οι “θεοί” τους, αποκτούν ξαφνικά διαστάσεις κοινού θνητού και φαίνεται να έχουν ένα σωρό ελαττώματα; Πότε θα ήταν ασφαλές να ζήσουν ως ενήλικες; Παίζουν ρόλο τα συναισθήματα σε μια τέτοια απόφαση; Έρωτας ή σεξ; Ποια νοσήματα είναι σεξουαλικώς μεταδιδόμενα και πώς θα τα αποφύγουμε; Πώς συλλαμβάνεται ένα μωρό ,άρα και πώς πρέπει να συμπεριφερθούμε ώστε να αποφύγουμε μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και τις συνέπειές της;
Χιλιάδες ερωτήματα που, είτε μας αρέσει είτε όχι, είτε το παραδεχόμαστε είτε όχι, απασχολούν τους εφήβους σε βασανιστικό βαθμό.
Και εμείς ,οι στοργικοί ,υποτίθεται, ενήλικες που ενδιαφερόμαστε για την ευτυχία των παιδιών μας , τί κάνουμε;
Μακάρι η ενημέρωση των παιδιών να γινόταν από τους γονείς τους, μια και κανείς δεν αμφιβάλει πως κάθε γονιός θέλει το καλύτερο για το παιδί του. Η πείρα μου όμως, 30 και πλέον χρόνων στην εκπαίδευση των εφήβων, λέει πως, δυστυχώς, λίγοι γονείς έχουν τις επιστημονικές γνώσεις και τον κατάλληλο τρόπο να μιλήσουν ανοικτά, με ειλικρίνεια και χωρίς υπερβολές, για το δύσκολο ,ομολογουμένως, αυτό θέμα.
Αρκετοί λοιπόν έρχονται σε δύσκολη θέση και απαντούν με μισόλογα και ασάφειες ,μπερδεύοντας ακόμα περισσότερο τα πράγματα. Υπάρχουν μερικοί που πιστεύουν πως μια τέτοια συζήτηση θα πυροδοτήσει την περιέργεια των παιδιών να κάνουν πράγματα που δεν θα έκαναν αν τα κρατούσαν σε άγνοια. Αρκετοί πιστεύουν ότι υπάρχει τόση πολλή πληροφορία που η δική τους παρέμβαση δεν είναι αναγκαία. Ενώ άλλοι, θέλω να πιστεύω λίγοι ,μεταφέρουν απλώς αναχρονισμούς και δεισιδαιμονίες. Όπως τις άκουσαν από τους δικούς τους γονείς δεκαετίες πριν, φοβίζοντας τα παιδιά στην προσπάθεια τους να τα προστατεύσουν.
Αν λοιπόν όλοι οι γονείς δεν μπορούν να δώσουν απαντήσεις και το σχολείο με τους ειδικά εκπαιδευμένους επιστήμονες δεν το κάνει, σε ποιόν θα στραφούν για να λύσουν τις απορίες τους;
Στον συμμαθητή ή τον συνομήλικο φίλο που έχει την ίδια άγνοια; Στο χάος του διαδικτύου που βρίθει ανακριβειών και προσωπικών γνωμών ανακατεμένες με σοβαρά άρθρα , απόψεις ειδικών και βίντεο απαράδεκτου περιεχομένου; Σε γλοιώδη έντυπα που μπορούν να βρουν έως και σε περίπτερα;
Κάθε ανόητη ,αβέβαιη ή αναπόδεικτη πληροφορία παίρνει στο μυαλό τους διαστάσεις μαθηματικού αξιώματος. Συνηθίζουν λοιπόν να μιμούνται μεγαλύτερους ή τα είδωλά τους. Θέλουν να ανήκουν στους cool ,στους “μοντέρνους” ,στους “απελευθερωμένους”. Θέλουν να αρέσουν και να είναι δημοφιλείς . Υπερτιμούν τις δυνάμεις τους και συμπεριφέρονται ριψοκίνδυνα. Συγκρούονται για να δουν “πόσο μετράνε”. Έχουν άγνοια κινδύνου. Θεωρούν σωστότερη την άποψη του “μάγκα” της παρέας ,πολύ περισσότερο από εκείνη των γονέων. Η χειρότερη βρισιά είναι να τους πουν “Μαμάκηδες”. Μπορούν να κάνουν κάτι που δεν το θέλουν πραγματικά ,μόνο και μόνο για να “ανέβουν” στα μάτια των συνομηλίκων…και ο κατάλογος δεν έχει τέλος.
Αυτές οι συμπεριφορές, που πολλές φορές μας ξενίζουν, έχουν απλή εξήγηση
Πηγάζουν από την ανάγκη τους να απογαλακτιστούν. Την αγωνιώδη αναζήτηση της δικής τους ταυτότητας, την περιέργειά τους για τον κόσμο που υπάρχει έξω από το σπίτι και το σχολείο καθώς και την δική τους θέση μέσα σ’αυτόν.
Θεμιτά όλα αυτά και επαναλαμβανόμενα σε κάθε γενιά ,με λίγο διαφορετικές ίσως εκφάνσεις λόγω των αντίστοιχων κοινωνικών συνθηκών. Ναι. Ζούμε στην εποχή που δεχόμαστε βροχή γενικών πληροφοριών ,από κάθε κατεύθυνση σε τεράστια ποσότητα αλλά αμφισβητήσιμη ποιότητα !
Έρευνα του ΕΠΙΨΥ
Έρευνα του 2019 από το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, Νευροεπιστημών και Ιατρικής Ακριβείας (ΕΠΙΨΥ), για τη σεξουαλική συμπεριφορά των εφήβων στην Ελλάδα, δείχνει ότι τα παιδιά μπαίνουν πρώιμα τη σεξουαλική τους ζωή.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΠΙΨΥ, το 2018 ένας στους τέσσερις 15χρονους (26,4%) αναφέρει ότι είχε τουλάχιστον μια ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή. Σε σχεδόν διπλάσιο ποσοστό τα αγόρια (34,3%), συγκριτικά με τα κορίτσια (18,6%). Διαχρονικά, από το 2002 στο 2018, το ποσοστό 15χρονων αγοριών που αναφέρουν ότι είχαν έστω και μία ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή δεν μεταβάλλεται σημαντικά (33,6% και 34,3%, αντίστοιχα). Ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τα κορίτσια διπλασιάζεται (από 9,6% σε 18,6%).
Είναι ανησυχητικό ότι το 18,3% των εφήβων στην ερώτηση “χρησιμοποιήσατε προφυλακτικό;” απαντούν ότι δεν έκαναν χρήση προφυλακτικού. Ενώ 6,1% απαντούν «Δεν ξέρω»! Σοκαριστικό!
Μεταξύ των 15χρονων που αναφέρουν ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή, δύο στους τρεις (73,6%) την είχαν πρόσφατα (15 ετών), ένας στους 4 (26,4%) στην ηλικία των 14 ετών ή νωρίτερα και ένας στους 10 (9,7%) στη ηλικία των 13 ετών ή νωρίτερα !!
Το ποσοστό των αγοριών που αναφέρουν ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή στην ηλικία των 13 ετών ή νωρίτερα είναι σημαντικά υψηλότερο (14,2%) από το αντίστοιχο των κοριτσιών (1,7%).
Ένας στους επτά έφηβους (14,1%) απαντούν ότι πριν την πρώτη επαφή τους είχαν καταναλώσει αλκοόλ ή κάποια άλλη ουσία !!
Τέλος , ένα στα 5 κορίτσια (20,5%) και ένα στα 13 αγόρια (7,9%) απαντούν, είτε ότι δεν ήθελαν πραγματικά να έχουν σεξουαλική επαφή είτε ότι θα προτιμούσαν να έχει συμβεί αργότερα.
Μελέτες της Ελληνικής Εταιρείας Οικογενειακού Προγραμματισμού
Μελέτες του 2017 της Ελληνικής Εταιρείας Οικογενειακού Προγραμματισμού έδειξαν πως περίπου οι μισές έφηβες ξεκινούν τη σεξουαλική τους ζωή πριν τα 17 τους χρόνια. Ενώ άλλες μελέτες δείχνουν πως το 73% των εφήβων 14 έως 16 ετών, είχαν μιας κάποιας μορφής σεξουαλική δραστηριότητα. Όσο για τον ετήσιο αριθμό των αμβλώσεων τον προσδιορίζουν μεταξύ 100 και 150 χιλιάδων με το 25% να αφορά νέα κορίτσια μικρότερα των 16 ετών!
Ποιος μπορεί να “μαντέψει” ποιες είναι οι επιδράσεις των πράξεων αυτών στην σωματική και ψυχική υγεία των αδαών νέων; Επιδράσεις που θα μπορούσαν να αποφευχθούν αν είχαν την σωστή γνώση; Πόσο οι εμπειρίες αυτές ,θετικές ή αρνητικές ,θα επηρεάσουν τη ζωή τους;
Θα στέλναμε ποτέ τη νεολαία μας στον οποιονδήποτε “πόλεμο”, κυριολεκτικά ή μεταφορικά ,χωρίς όπλα; Πώς στέλνουμε τα παιδιά μας στην ενήλικη ζωή χωρίς επίγνωση του τί αυτό σημαίνει; Εμείς, ως πολιτισμένη δυτική κοινωνία δεν ανησυχούμε; Δεν προβληματιζόμαστε καν; Ζούμε στον 21ο αιώνα! Το θυμόμαστε; Άγνοια βασικών πραγμάτων ,π.χ μεθόδων αντισύλληψης ,δεν επιτρέπεται.
Θα μιλήσουμε λοιπόν για αυτό στο επόμενο άρθρο.
Φιλαρέτη Καλομενίδου
Μία από εμάς.
