Γεννήθηκε στις 26 Αυγούστου 1910
Η Ανέζε (Αγνή) Γκόντζε Μπογιατζίου, γνωστή ως Μητέρα Τερέζα ή Αγία Τερέζα της Καλκούτας, γεννήθηκε στις 26 Αυγούστου 1910. Γεννήθηκε στην πόλη Ισκίμπ που σήμερα βρίσκεται στα Σκόπια αλλά τότε αποτελούσε ακόμα τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι γονείς της, Nikola και Dranafile, ήταν αλβανικής καταγωγής, καθολικοί και άνθρωποι με ενδιαφέρον για τους συνανθρώπους τους. Ανέπτυξαν φιλανθρωπική δράση στα πλαίσια των δυνατοτήτων τους. Στα 8 της χρόνια έχασε τον πατέρα της και η ζωή της έγινε δύσκολη.
Στα 12 της είχε ήδη αποφασίσει να γίνει μοναχή
Το 1928, 18 μόλις ετών, ταξίδεψε στην Ιρλανδία και εντάχθηκε στο «Ίδρυμα της Παναγίας». Σκοπός του ήταν να διδάσκει γράμματα σε αναλφάβητα, άπορα παιδιά. Έπειτα από έξι εβδομάδες εκπαίδευσης στο Δουβλίνο αναχώρησε ατμοπλοϊκά για την Ινδία. Εκεί, μετονομάστηκε σε αδελφή Τερέζα και για 18 χρόνια προσέφερε υπηρεσίες ως δασκάλα σε όποιο ίδρυμα ή ορφανοτροφείο την είχε ανάγκη.
Το 1946, ξεκίνησε ένα ταξίδι με τρένο με προορισμό ένα καταφύγιο στα Ιμαλάια. Εκεί της συνέβη κάτι που άλλαξε την πορεία της ζωής της. Ισχυρίστηκε πως είδε σε όραμα τον Χριστό που της είπε ότι της ζητά να κάνει κάτι ακόμα δυσκολότερο. Να πάει στις παραγκουπόλεις της Καλκούτα και βοηθήσει τους φτωχούς, τους άπορους και τους άρρωστους με όποιο τρόπο μπορεί. Από εκείνη την ημέρα η αδελφή Τερέζα άρχισε έναν αγώνα να εξασφαλίσει την άδεια από το Βατικανό. Η απόφαση άργησε δύο ολόκληρα χρόνια αλλά τελικά της επιτράπηκε να ασχοληθεί με αυτό που ζητούσε.
Σε ηλικία 38 ετών πέταξε τα ράσα
Τον Αύγουστο του 1948 σε ηλικία 38 ετών πέταξε τα ράσα. Ντύθηκε με ένα φθηνό σάρι, άσπρο με μπλε μπορντούρα, το οποίο δεν αποχωρίστηκε ποτέ από τότε. Έγινε το σήμα κατατεθέν της. Με αυτό εμφανιζόταν στις αποστολές της, με αυτό παρουσιαζόταν στους ηγέτες των χωρών, με αυτό και στο Βατικανό. Αμέσως μετά άρχισε να παρακολουθεί μια σειρά μαθημάτων για νοσοκόμες. Ώσπου να γίνει ικανή να προσφέρει πρώτες βοήθειες ή στοιχειώδεις θεραπείες σε χωρικούς που βρίσκονταν μακριά από ιατρεία ή νοσοκομεία ή σε πάμφτωχους ανθρώπους που δεν θα μπορούσαν μόνοι τους να καλύψουν οικονομικά της απαιτούμενες θεραπείες. Συγχρόνως προσπαθούσε να ζήσει όπως αυτοί: με ρύζι και αλάτι!
Πήρε την ινδική υπηκοότητα για να έχει μεγαλύτερη ευχέρεια κινήσεων και τον ίδιο χρόνο ίδρυσε ένα γυναικείο μοναστικό τάγμα, τις «Ιεραποστόλους της Φιλανθρωπίας».
Για τα επόμενα χρόνια το τάγμα τάισε, έντυσε, φρόντισε, θεράπευσε, στέγασε χιλιάδες ανθρώπους που δεν είχαν στον ήλιο μοίρα. Η αδελφή Τερέζα ,έγινε η “Μητέρα Τερέζα” για όλους όσους περιέθαλψε και αργότερα η “Αγία Τερέζα των φτωχών” Ινδών.
Έλεγε για τους απόκληρους:
“Ο καθένας από αυτούς τους δυστυχισμένους είναι ο Ιησούς Χριστός μεταμφιεσμένος.” Θεωρούσε φτωχούς και τους μοναχικούς ανθρώπους ή τα ορφανά: “Η μοναξιά και η αίσθηση ότι δεν σε θέλουν είναι η χειρότερη φτώχεια.” και “Μια από τις μεγαλύτερες αρρώστιες είναι να μην είσαι τίποτα για κανέναν.” Αφιερώθηκε στην φροντίδα των άλλων λέγοντας: «Ζωή που δεν ζεις για τους άλλους δεν είναι ζωή»
Τα προβλήματα και οι ανάγκες ήταν τεράστια και η ίδια είχε συναίσθηση του γεγονότος. Έλεγε όμως: «Και εμείς οι ίδιοι αισθανόμαστε πως αυτό που κάνουμε είναι σταγόνα στον ωκεανό. Αλλά ο ωκεανός θα ήταν μικρότερος αν έλειπε αυτή η σταγόνα.» «Αν δεν μπορείς να ταΐσεις 100 ανθρώπους, τάισε έναν.»
Τη 15η επέτειο της ίδρυσης του τάγματος, το Βατικανό επέτρεψε να επεκτείνουν την δράση τους και εκτός Ινδίας. Το όραμα της Μητέρας Τερέζα γινόταν σιγά-σιγά πραγματικότητα. Ο πρώτος ξενώνας απόρων χτίστηκε στη Βενεζουέλα το 1965, και σύντομα ακολούθησαν δράσεις σε όλη την υφήλιο.
Το τάγμα συνεχώς μεγάλωνε, καθώς όλο και περισσότερες μοναχές έρχονταν εθελοντικά να παράσχουν τις υπηρεσίες τους. Έφτασε να έχει περίπου 5000 εργαζόμενα μέλη που δραστηριοποιούνται σε περίπου 140 χώρες. Με τον ίδιο ρυθμό αυξάνονταν και οι εισφορές χρημάτων από οργανισμούς κυβερνήσεις, ιδιώτες κτλ Εκατομμύρια δολάρια συνέρρεαν στα ταμεία. Με αυτά, έχτισαν ξενώνες, ορφανοτροφεία, νοσοκομεία όπου υπήρχε ανάγκη και το επέτρεπαν οι συνθήκες και τα οικονομικά του τάγματος. Ταξίδεψαν σε όλο τον κόσμο προκειμένου να βοηθήσουν τους φτωχούς και τους αρρώστους. Έστειλαν αποστολές στους πεινασμένους του λιμού στην Αιθιοπία, στα θύματα της πυρηνικής έκρηξης στο Τσερνομπίλ, τα θύματα του σεισμού στην Αρμενία και πολλές ακόμη. Ο κάθε ένας γινόταν δεκτός χωρίς περιορισμούς, διακρίσεις ή κριτική. «Όταν κατακρίνεις τους ανθρώπους, δεν έχεις χρόνο να τους αγαπήσεις.» ήταν τα λόγια της.
Η ίδια επέβαλε στον εαυτό της και τις άλλες μοναχές, ασκητική ζωή έως υπερβολής
Μια μοναχή που δούλεψε μαζί της 20 χρόνια, η Μαίρη Τζόνσον στις μαρτυρίες της λέει απίστευτα πράγματα, όχι πάντα κολακευτικά για το πνεύμα φιλανθρωπίας που κυριαρχούσε στο τάγμα:
– Πίστευε ότι το να είναι κάποιος φτωχός είναι καλό διότι και ο Ιησούς ήταν φτωχός. (σχιζοφρενικό το χαρακτηρίζει η μοναχή)
-Σε πολλές περιπτώσεις αντικαθιστούσαν τα φάρμακα με προσευχές γιατί “Θα προσευχηθούμε για την ανακούφιση του πόνου χωρίς να δίνουμε φάρμακα.” ήταν η “γραμμή” της Μητέρας. Στην κριτική που άρχισε εναντίων της απαντούσε:
“Υπάρχει κάτι όμορφο στο να βλέπεις τους φτωχούς να αποδέχονται τη μοίρα τους, να υποφέρουν όπως στα Πάθη του Ιησού”
– Ακόμη και σε εξόφθαλμες περιπτώσεις ακραίας φτώχιας, αρνιόταν με πάθος στις γυναίκες την χρήση αντισυλληπτικών, πολύ δε περισσότερο την έκτρωση που την χαρακτήριζε “έγκλημα”. Θεωρούσε ότι η άμβλωση ήταν “ η αιτία της έλλειψης ειρήνης στον κόσμο.»
– Ανάλογες απόψεις είχε από νεαρή ηλικία ,όταν ήταν στην Ιρλανδία. Αντιτάχθηκε σθεναρά στο διαζύγιο και την δυνατότητα νέου γάμου στους διαζευγμένους.
-Οι καλόγριες είχαν ρητές οδηγίες να αυτομαστιγώνονται με δερμάτινα μαστίγια με μεταλλικά άκρα και να φορούν συρμάτινες αλυσίδες με καρφιά στους μηρούς. Τα καρφιά πλήγωναν συνεχώς το δέρμα γιατί «έπρεπε να υποφέρουν όπως ο Ιησούς». Πίστευε ότι «το να δίνεις στον εαυτό σου βάσανα ήταν η μεγαλύτερη αξία. Η ιδέα ήταν ότι τα βάσανα θα λυτρώσουν τον κόσμο».
Τιμήθηκε με δεκάδες διακρίσεις και μετάλλια
Οι επικριτές της λένε πως δεν αρνήθηκε τιμές ούτε από στυγνούς δικτάτορες στους οποίους ουδέποτε έκανε κριτική, μόνο και μόνο για να εξασφαλίζει τις υπέρογκες δωρεές τους.
Στις 8 Δεκεμβρίου 1979 τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης «για τη συμβολή της στην καταπολέμηση της φτώχειας και της δυστυχίας, που αποτελεί απειλή για την ειρήνη». Την ίδια ημέρα που ο Οδυσσέας Ελύτης παραλάμβανε το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Το ποσό των 192.000 δολαρίων που συνόδευε το έπαθλο, το διέθεσε για τους φτωχούς της Ινδίας.
Στην ομιλία της είπε: «Αν θέλεις να δουλέψεις για την παγκόσμια ειρήνη, πήγαινε σπίτι σου και αγάπα την οικογένειά σου.» Δεν ξέχασε βέβαια να επικοινωνήσει και τις ακραίες της απόψεις: «Η ειρήνη απειλείται από την έκτρωση. Σήμερα η έκτρωση είναι το μεγαλύτερο κακό και ο μεγαλύτερος εχθρός της ειρήνης. Γιατί αν μία μητέρα μπορεί να σκοτώσει το ίδιο της το παιδί, τι θα μας αποτρέψει από το να σκοτώσουμε τους εαυτούς μας ή τους άλλους; Τίποτε».
Το 1983, στην Ρώμη, κατά την διάρκεια επίσκεψής της στον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β’, έπαθε καρδιακή προσβολήκαι από τότε η καρδιά της έπρεπε να υποστηρίζεται από βηματοδότη.
Η Μητέρα Τερέζα πέθανε το 1997 σε ηλικία 87 ετών και τάφηκε στο ναό του Αγίου Θωμά στην Καλκούτας της Ινδίας.
Η διαδικασία αγιοποίησης
Μετά τον θάνατό της ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’ ξεκίνησε τη διαδικασία αγιοποίησής της. Η αγιοποίηση κάποιου από την καθολική εκκλησία περνά 4 στάδια. Τα πρώτα περιλαμβάνουν έλεγχο των πεπραγμένων του υποψηφίου, μαρτυρίες για τη δράση του, αποδοχή του κόσμου κτλ. Το τέταρτο στάδιο απαιτεί μία θαυματουργή πράξη που αποδεικνύει την ιδιαιτερότητα του ατόμου και την εύνοια της θείας χάρης. Η Μητέρα Τερέζα οσιοποιήθηκε το 2003: Μια νεαρή γυναίκα από την Βεγγάλη, η Μόνικα Μπεστρά, ισχυρίστηκε ότι έπασχε από καρκίνο: Την θεράπευσαν φωτεινές δέσμες φωτός που ανάβλυσαν από την φωτογραφία της Μητέρας Τερέζας. Ο γιατρός της γυναίκας διαβεβαίωνε όμως, πως υπήρχαν πολλές κύστες και όχι καρκινικοί όγκοι, οι οποίες θεραπεύτηκαν μετά από 9 μηνη θεραπεία με συνηθισμένα φάρμακα.
13 χρόνια αργότερα κηρύχθηκε επισήμως από τον Πάπα Φραγκίσκο Αγία, παρουσία 700 χιλιάδων κόσμου, αφού πρώτα έγιναν δεκτό ως αληθινό ένα ακόμη θαύμα: ένας άντρας από τη Βραζιλία, με πολλαπλούς καρκινικούς όγκους, θεραπεύθηκε προσπέφτοντας από τη Χάρη της.
Το 1996 έγινε ο τέταρτος άνθρωπος στον κόσμο που του απονεμήθηκε η αμερικανική υπηκοότητα τιμής ένεκεν. Στην πόλη των Σκοπίων έχει δημιουργηθεί ένα μουσείο προς τιμήν της.
Το αξιοπερίεργο με την περίπτωση της Μητέρας Τερέζας είναι, πως ενώ εκατομμύρια ανθρώπων την θεωρούν Αγία, υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες άλλοι που την θεωρούν «κατασκεύασμα» του μάρκετινγκ του Βατικανό.
Η ανάδειξη της μοναχής σε φιγούρα παγκόσμιας εμβέλειας
Υποστηρίζουν πως η φήμη της οφείλεται κυρίως στον επικεφαλής του BBC το 1968 Μάλκομ Μαγκέριτζ. Ήταν πολέμιος των εκτρώσεων, φανατικός Καθολικός και ακραίος συντηρητικός και αποφάσισε να προωθήσει το έργο της χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα που είχε στην διάθεσή του. Γύρισε ένα ντοκιμαντέρ για την ιεραποστολική της δράση ,που την αποθέωνε. Η ανάδειξη της μοναχής σε φιγούρα παγκόσμιας εμβέλειας, έγινε λένε, χάρη στα ΜΜΕ.
Έρευνες γύρω από τα οικονομικά του τάγματος έδειξαν πως, από τα περίπου 100 εκατομμύρια λίρες που έμπαιναν ετησίως στον λογαριασμό του, το μεγαλύτερο μέρος τους κατέληγε στην τράπεζα του Βατικανό και όχι στους φτωχούς μια και υπήρχε όπως προείπαμε μια περίεργη αντίληψη περί βασάνων που φέρνουν τους ανθρώπους κοντά στον Χριστό. Όπως πχ σε μια σειρά από μεγάλες πλημμύρες στην Ινδία ή στην έκρηξης στο εργοστάσιο εντομοκτόνων της Union Carbide India Limited κοντά στη πόλη Μποπάλ, όπου έχασαν τη ζωή τους 15.000 με 25.000 άνθρωποι και 5000000 έμειναν ανάπηροι. Η Μητέρα Τερέζα πρόσφερε αναρίθμητες προσευχές και φυλαχτά της Παναγίας, αλλά καθόλου χρήματα
Σύμφωνα με την Βρετανική εφημερίδα Guardian, που διεξήγαγε έρευνα μεταξύ Ινδουιστών, η μεγάλη πλειοψηφία τους ισχυρίζεται πως η «Αγία» δεν ενδιαφερόταν τόσο για το φιλανθρωπικό έργο όσο για να προσηλυτίσει εκατομμύρια Ινδών στον Καθολικισμό.
Πριν και μετά τον θάνατό της μια μόνιμη κατηγορία εναντίον της ήταν πως συνεργάστηκε με δικτάτορες, ενώ δεν πίεσε καθόλου τις κυβερνήσεις για αλλαγή πολιτικής. « Η φτώχια, λένε οι επικριτές της, δεν διορθώνεται μόνο με φιλανθρωπίες, αλλά με πολιτικές αποφάσεις και γενναίες πράξεις ανάπτυξης»
Μια θεωρία συνωμοσίας
Μια θεωρία συνωμοσίας, υποστηρίζει βάση στοιχείων ( ; ) ότι η CIA , η αμερικανική μυστική υπηρεσία, χρησιμοποίησε την Μητέρα Τερέζα για να εμποδίσει την Ινδία να περάσει στη σφαίρα επιρροής της ΕΣΣΔ, ενός κράτους «εχθρού του Θεού και της Δύσης».
Γραπτά της που δημοσιεύτηκαν τα τελευταία χρόνια αποκάλυψαν ότι κατά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της αισθανόταν ότι ο Θεός την είχε απορρίψει και η πίστη της είχε κλονιστεί τόσο που είχε φτάσει στο σημείο να αμφισβητεί την ύπαρξή του!
Μια πρόσφατη έρευνα Καναδών ακαδημαϊκών υποστηρίζει ότι η αγιοποίηση της ήταν περισσότερο επικοινωνιακό κόλπο παρά πραγματικότητα Η Μητέρα Τερέζα των φτωχών, λένε, τελικά ήταν «πλούσια, τσιγκούνα και άκαρδη, θρησκόληπτη και απατεώνισσα»!
Την χρησιμοποίησε η Καθολική εκκλησία
Ακόμη και αν όλα τα παραπάνω δεν ληφθούν υπόψη ως κακόβουλες διαδόσεις, υπάρχει ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός που αμαύρωσε την εικόνα της. Την χρησιμοποίησε η Καθολική εκκλησία για να καλύψει το σκάνδαλο της κακοποίησης παιδιών από ιερείς της. Η ίδια, πολύ ηλικιωμένη και άρρωστη, πήγαινε στις πόλεις που ξεσπούσαν τα σκάνδαλα και με την λατρεία που της είχε ο κόσμος, έπειθε να μην αποκαλύπτονται τα γεγονότα και να μην καταγγέλλονται οι ιερείς στις Αρχές. Οι επικριτές της ισχυρίζονται πως ιερείς που η ίδια μεσολάβησε να μην παραπεμφθούν, τα επόμενα χρόνια κακοποίησαν δεκάδες μικρά αγόρια. Κατά πάσα βεβαιότητα η ίδια θέλησε να μην εκτεθεί η Εκκλησία. Αλλά η πρόθεση δεν κάνει λιγότερο απεχθές το κρυμμένο έγκλημα.
Τελικά 25 χρόνια μετά τον θάνατό της, το δίλλημα παραμένει. Ποια από όλα είναι αλήθεια και ποια επικοινωνιακή πολιτική του Βατικανό; Το αδιαμφησβήτητο φιλανθρωπικό της έργο είναι σημαντικότερο από τα λάθη της ή το αντίστροφο;
Προφανώς δεν είμαστε σε θέση να δώσουμε εδώ την απάντηση. Προτιμώ να μείνουμε στο καλό σενάριο και σε αλήθειες όπως η παρακάτω.
Φιλαρέτη Καλομενίδου, Εκπαιδευτικός
