Η βασίλισσα του μυστηρίου
«Μια από τις μεγαλύτερες καλοτυχίες της ζωής είναι να ζήσεις ευτυχισμένα παιδικά χρόνια. Εγώ είχα μια πολύ ευτυχισμένη παιδική ηλικία». Έτσι αρχίζει την αυτοβιογραφία της η <βασίλισσα του μυστηρίου> Άγκαθα Κρίστι.
Γεννήθηκε το 1890 στο Torquay του Devon της Αγγλίας
Ήταν το τρίτο παιδί μιας οικογένειας της μεσαίας τάξης με σχετική οικονομική άνεση. Το πλήρες όνομά της ήταν Agatha Mary Clarissa Miller. Ο πατέρας της, Frederick Alvah Miller, ήταν ένας επιτυχημένος Αμερικανός χρηματιστής και η μητέρα της, Clarissa Margaret Boehmer, κόρη αξιωματικού του Βρετανικού στρατού. Για ένα διάστημα η οικογένεια έζησε στο Παρίσι. Η Άγκαθα δεν πήγε σχολείο. Την εκπαίδευσή της ανέλαβε ο πατέρας της .Η μικρή ήταν πανέξυπνη, περίεργη, φιλομαθής και βαριόταν εύκολα. Πριν να κλείσει τα 5της χρόνια ήξερε να γράφει και να διαβάζει παρακολουθώντας και μιμούμενη τα μεγαλύτερα αδέλφια της. Το αγαπημένο της μάθημα ήταν τα Μαθηματικά τα οποία εύρισκε <τρομερά διασκεδαστικά>. Της άρεσε η μουσική, έπαιζε πιάνο και μαντολίνο και τραγουδούσε.
Από την μητέρα της κληρονόμησε την ικανότητα να διηγείται ιστορίες με παραστατικό τρόπο. Ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με το θέατρο και γενικά επεδείκνυε μια ροπή προς καλλιτεχνικές και πνευματικές δραστηριότητες.
Στα 11 χρόνια της έχασε τον πατέρα της από πνευμονία. Το σοκ ήταν τεράστιο και οι συνέπειές του επίσης. Η μητέρα της κατέρρευσε ψυχολογικά και η υγεία της κλονίστηκε. Τα οικονομικά της οικογένειας στένεψαν πολύ.
Η Άγκαθα εύρισκε καταφύγιο στην φαντασία της
Όταν μια γρίπη την κράτησε πολλές ημέρες στο κρεβάτι η μητέρα της την προέτρεψε να καταγράψει τις ιστορίες που μέχρι τότε διηγούνταν προφορικά. Αυτό λοιπόν έμελλε να γίνει μια καθημερινή συνήθεια. Στην ίδια ηλικία δημοσίευσε το πρώτο της ποίημα σε μια τοπική λονδρέζικη εφημερίδα. Έως την εφηβεία της της είχε ήδη δημοσιεύσει μερικά ποιήματά της στην The Poetry Review και είχε συγγράψει ένα μικρό αριθμό σύντομων ιστοριών.
Το 1905, τέσσερα χρόνια μετά το θάνατο του πατέρα της, η μητέρα της την έστειλε να συνεχίσει τις σπουδές της στο Παρίσι. Από εκεί και αποφοίτησε.
Το πρώτο της διήγημα “The house of beauty
Εκείνη την εποχή έγραψε το πρώτο της διήγημα “The house of beauty”. Ενώ ακολούθησαν αρκετά ακόμα, δείχνοντας μία τάση προς το μεταφυσικό.
Κατά καιρούς έστελνε γραπτά της στα περιοδικά αλλά δεν δημοσιεύτηκε κανένα. Έγραψε λοιπόν το πρώτο της μυθιστόρημα < Snow upon the Desert> με το ψευδώνυμο<Monosyllaba>,αλλά και αυτό είχε την ίδια τύχη. Απευθύνθηκε σε εκδότη, γνωστό της οικογενείας και πάλι χωρίς επιτυχία. Παρόλο που ποτέ δεν σκέφτηκε την συγγραφή ως καριέρα ,αυτές οι απορρίψεις της κόστισαν ιδιαίτερα.
Το 1914, λίγο πριν από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, γνώρισε σε ένα χορό τον πιλότο Άρτσιμπαλντ Κρίστι. Συνταγματάρχη του Βρετανικού στρατού. Ερωτεύτηκαν και παντρεύτηκαν πολύ σύντομα, ενώ απέκτησαν και μια κόρη. Την Ρόζαλιν. Όταν ξέσπασε ο πόλεμος ο σύζυγός της μετατέθηκε στο Γαλλικό μέτωπο. Η ίδια λιπόν για τα επόμενα 4 χρόνια δούλεψε εθελοντικά ως νοσοκόμα του Ερυθρού σταυρού και ως βοηθός φαρμακείου. Εκεί έμαθε πολλά για τα φάρμακα και τα δηλητήρια όπως το νεοεμφανιζόμενο κουράριο. Τις γνώσεις αυτές αξιοποίησε αργότερα στις πλοκές των βιβλίων της. Για την ακρίβεια 41 φόνοι στα περίπου 80 έργα της έγιναν με δηλητηριώδεις ουσίες.
Τα πρώτα χρόνια τους γάμου ήταν ευτυχισμένα
Ταξίδεψαν πολύ και αναζήτησαν νέες εμπειρίες π.χ το 1922 στην Χαβάη έμαθαν σερφ, κάτι τελείως άγνωστο εκείνη την εποχή. Ο μόνος Βρετανός που το είχε επιχειρήσει έως τότε ήταν ο πρίγκιπας Εδουάρδος.
Μετά τον πόλεμο λοιπόν η αδελφή της την παρότρυνε να αρχίσει να ξαναγράφει. Το 1920 κυκλοφόρησε πρώτο βιβλίο της, με τίτλο < Mysterious Affair at Styles > <Η μυστηριώδης υπόθεση στο Στάυλς>. Εκεί παρουσίασε για πρώτη φορά τον θρυλικό ντετέκτιβ Ηρακλή Πουαρό, έναν Βέλγο που κατέφυγε στην Αγγλία μετά την εισβολή των Γερμανών στην χώρα του. Φυσιογνωμία χαρακτηριστική ,μικροκαμωμένος, αφρατούτσικος με ένα περίεργο περπάτημα και ένα ακόμα πιο περίεργο μουστάκι ,έγινε ο πιο αναγνωρίσιμος ντετέκτιβ του κόσμου. Εμφανίστηκε σε περισσότερα από 25 μυθιστορήματά και όταν η Κρίστι αποφάσισε να τον …<πεθάνει>, στο μυθιστόρημα <Αυλαία: η τελευταία υπόθεση του Πουαρό>το 1975,οι New York Times του αφιέρωσαν μια εκτεταμένη πρωτοσέλιδη νεκρολογία!
Το δεύτερο βιβλίο της <Η Δολοφονία του Ρότζερ Ακρόυντ>
6 χρόνια μετά, όταν κυκλοφόρησε το δεύτερο βιβλίο της <Η Δολοφονία του Ρότζερ Ακρόυντ> βρέθηκε στην κορυφή του πίνακα πωλήσεων και η ίδια μεταξύ των δημοφιλέστερων συγγραφέων της Βρετανίας.
Το 1927, κυκλοφορεί η συλλογή διηγημάτων <The Thirteen Problems.> Εκεί πρωτοεμφανίζεται άλλος ένας εμβληματικός χαρακτήρας ,η Μις Μάρπλ. Η Άγκαθα είχε πει πως η Μάρπλ ήταν εμπνευσμένη από τη γιαγιά της .<Και οι δύο περίμεναν πάντα τα χειρότερα από όλους και όλα και, συνήθως, με τρομακτική ακρίβεια, αποδεικνύονταν πως είχαν δίκιο>. Θεωρείται πως η μις Μάρπλ αντιπροσωπεύει τις ανώνυμες ηλικιωμένες γυναίκες της επαρχίας που δεν έκαναν οικογένεια, δεν καταξιώθηκαν επαγγελματικά και όμως επιδεικνύουν εξαιρετικές ικανότητες σε διάφορους τομείς. Η Μις Μάρπλ <λύνει τους γρίφους> σε δώδεκα μυθιστορήματα και είκοσι διηγήματα .Το 1975 <σκοτώνει >και την Μις Μάρπλ στο <Ρετρό στην ομίχλη>.
Και άλλοι ντετέκτιβ επινοήθηκαν από την Κρίστι
Το ζευγάρι Τόμμυ και Τάππενς, που εμφανίζονται στο μυθιστόρημα <Σύντροφοι στο Έγκλημα> και <Οι Άγγελοι δεν Φλυαρούν>, ο Πάρκερ Πάιν, ο κύριος Χάρλεϋ Κουττίν, που εμφανίστηκαν σε σύντομες ιστορίες, ο Αρχιεπιθεωρητής Τζαπ και η Αριάδνη Όλιβερ. Στο τελευταίο της μυθιστόρημα. Η πύλη του πεπρωμένου> πρωταγωνιστεί το ζεύγος Μπέρεσφορντ .
Ενώ οι επιτυχίες διαδέχονταν η μία την άλλη στον επαγγελματικό τομέα, στην προσωπική της ζωή τα πράγματα πήγαιναν από το κακό στο χειρότερο. Σοκαρισμένη ακόμη από τον θάνατο της μητέρας της, ανακάλυψε ότι ο σύζυγός της την απατούσε με μια κοινή φίλη. Τη νύχτα στις 3 Δεκεμβρίου του 1926 η Αγκάθα φίλησε την κόρη της , μπήκε στο αυτοκίνητό της και εξαφανίστηκε. Το αυτοκίνητό της βρέθηκε μερικά μίλια μακριά, όμως εκείνη δεν ήταν πουθενά. Η αστυνομία και 20.000 εθελοντές έψαχναν μέρα και νύχτα την περιοχή, έως και τους πυθμένες των λιμνών χωρίς αποτέλεσμα.
Οι φήμες άρχισαν να οργιάζουν
Ο φίλος της, Σερ Άρθουρ Κόναν Ντόυλ, δημιουργός του Σέρλοκ Χολμς και πιστός του αποκρυφισμού, βρήκε μέσα στο εγκαταλειμμένο αυτοκίνητο της ένα γάντι της, και με αυτό απευθύνθηκε σε ένα μέντιουμ! Οι φήμες λοιπόν άρχισαν να οργιάζουν. Μήπως την είχε σκοτώσει ο άπιστος σύζυγος;
Τελικά 11 ημέρες μετά εντοπίστηκε στο ξενοδοχείο HarrogateSpa, στο οποίο είχε κλείσει δωμάτιο στο όνομα της ερωμένης του συζύγου της!! Η ίδια ισχυρίστηκε ότι δεν θυμόταν τίποτα, αλλά τα σενάρια έδιναν και έπαιρναν. Είχε πάθει αμνησία λόγω ατυχήματος ή ήταν διαφήμιση για το επόμενό της βιβλίο; Ήθελε να ενοχοποιήσει τον Κρίστι ή όντως η θλίψη την οδήγησε σε πνευματική κατάρρευση;
Έφυγε με την κόρη της για τα Κανάρια νησιά
Σταμάτησε να γράφει για περίπου 2 χρόνια και μπήκε σε ένα πρόγραμμα ψυχιατρικής θεραπείας. Της συνέστησαν αλλαγή περιβάλλοντος. Έφυγε λοιπόν με την κόρη της για τα Κανάρια νησιά, όπου εκεί με τις παροτρύνσεις φίλων άρχισε να γράφει σταδιακά. Σε αυτό το χρονικό διάστημα, αντιμετωπίζοντας πολλές δυσκολίες, έγραψε το <Το μυστήριο του γαλάζιου τρένου>και <Το θηρίο στο πιάνο> , το οποίο χαρακτηρίστηκε περισσότερο ως κοινωνικό παρά αστυνομικό έργο ,χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο Mary Westmacott.
Μετέτρεψε την δυστυχία σε δημιουργικό έργο
<Οι ευτυχισμένοι άνθρωποι είναι αποτυχημένοι επαγγελματικά γιατί τα πάνε τόσο καλά με τον εαυτό τους, που δεν πολυσκοτίζονται>.Ή με άλλα λόγια<Οι χαρούμενοι άνθρωποι συνήθως είναι αποτυχημένοι, επειδή έχουν τόσο καλή σχέση με τον εαυτό τους, που δεν δίνουν δεκάρα για τίποτα.>
Το 1928 βγήκε το διαζύγιο από τον Κρίστι
η Άγκαθα όμως εξακολούθησε να χρησιμοποιεί το όνομά του, ίσως γιατί με αυτό ήταν παγκοσμίως αναγνωρίσιμη. Το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς, αφού ληταν πολύ καλύτερα ψυχολογικά, προσπάθησε να κάνει στροφή στην ζωή της. Αποφάσισε να πραγματοποιήσει ένα μεγάλο της όνειρο, ένα ταξίδι με το θρυλικό Orient Express, που έκανε την διαδρομή Παρίσι -Κωνσταντινούπολη. Το “Έγκλημα στο Όριαν Εξπρές” το έγραψε εξ’ ολοκλήρου στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου της Κωνσταντινούπολης. Το ξενοδοχείο διατηρεί μέχρι σήμερα αυτό το δωμάτιο αναλλοίωτο ως φόρο τιμής .
Τα ταξίδια ήταν πρωταρχική πηγή έμπνευσης
Τα ταξίδια εξ΄άλλου ήταν η μεγάλη της αδυναμία και πρωταρχική πηγή έμπνευσης. Από παιδί όταν ταξίδευαν οικογενειακά στην Ευρώπη και αργότερα με τον Κρίστι. Γύρισαν σχεδόν όλο τον κόσμο. Γνώρισε νέους τόπους, ανθρώπους, συνήθειες, κουλτούρες που ενέτασσε στα γραπτά της. Κρατούσε ατελείωτες σημειώσεις σε δεκάδες σημειωματάρια, καταγράφοντας ιδέες για πιθανές πλοκές ή χαρακτήρες, όπως ακριβώς της έρχονταν στο μυαλό. Το παραμικρό γεγονός μπορούσε να γίνει ο σπόρος για ένα νέο μυθιστόρημα. Το πλαίσιο, ο χώρος, μέσα στον οποίο διαδραματίζονταν μια υπόθεση ήταν σχεδόν πάντα ένας τόπος στον οποίο είχε ταξιδέψει ή ζήσει η ίδια.
Η μεγάλη Βρετανική Αυτοκρατορία, με τα απέραντα σύνορα, της πρόσφερε τη δυνατότητα να κινείται με ασφάλεια: <μέχρι να ταξιδέψεις μόνος δεν συνειδητοποιείς πόσο σε προστατεύει και σου παραστέκεται ο εξωτερικός κόσμος – χωρίς να το θέλεις πάντοτε> γράφει στην αυτοβιογραφία της για το ταξίδι της προς τη Δαμασκό.
Την ίδια εποχή έφτασε στην Βαγδάτη
Έμαθε πως στην αρχαία πόλη της Ουρ, γενέτειρα του Αβραάμ στην Μεσοποταμία Βρετανοί αρχαιολόγοι διενεργούσαν ανασκαφές. Γνωστή αρχαιολάτρης, δεν έχασε την ευκαιρία να τις παρακολουθήσει από κοντά. Εκεί γνώρισε τον κατά 14 χρόνια μικρότερό της 25χρονο αρχαιολόγο Μαξ Μάλλοουαν. Παντρεύτηκαν μερικούς μήνες αργότερα το 1930. Η νέα αγάπη πέτυχε δύο πράγματα συγχρόνως. Μετρίασε την πληγή της απιστίας του Κρίστι και της έδωσε την ευκαιρία, ακολουθώντας τον νέο της σύζυγο στο ανασκαφικό του έργο να ζήσει σε χώρες μακρινές και διαφορετικές, όπως το Ιράκ ή το Αφγανιστάν. Με τον Μαξ έζησαν μαζί 46 χρόνια! Ή ίδια είπε το μυθικό: <ένας αρχαιολόγος είναι ο καλύτερος σύζυγος που μπορεί να βρει μια γυναίκα. Αφού όσο εκείνη γερνά, τόσο περισσότερο ενδιαφέρουσα τη βρίσκει εκείνος.>
Το συνολικό της έργο είναι τεράστιο
Έγραψε 66 αστυνομικά μυθιστορήματα, 14 ή κατ’ αλλους 30 συλλογές διηγημάτων (εξαρτάται από το πως εκδόθηκαν), 6 αισθηματικά ρομάντζα με το ψευδώνυμοMary Westmacott και 19 θεατρικά έργα ,μεταξύ των οποίων η <Ποντικοπαγίδα >,το μακροβιότερο έργο στην ιστορία του σύγχρονου θεάτρου, που παιζόταν στο Λονδίνο από το 1952 μέχρι το 2012!Η θεατρική προσαρμογή του <Ten Little Niggers>, Δέκα μικροί νέγροι, το οποίο πλέον φέρει το όνομα <And Then There Were None >
Κι έπειτα δεν έμεινε κανείς, βρίσκεται στη λίστα με τα βιβλία που πούλησαν περισσότερα από 100 εκατομ. αντίτυπα. Εκτιμάται ότι τα βιβλία της έχουν πουλήσει 1 δισεκατομμύριο αντίτυπα στα αγγλικά, και ένα ακόμη δισεκατομμύριο σε 103 άλλες γλώσσες. Την έχουν ρωτήσει κατά καιρούς σε συνεντεύξεις πως συνήθιζε να γράφει και απαντούσε :
<Ξαπλωμένη στην μπανιέρα μου, μασουλώντας μήλα ,έως ότου δεν μου άρεσαν πλέον οι μπανιέρες! Υποθέτω πως περνούσα τόσο καλά στην καθημερινή μου ζωή που το γράψιμο ήταν μια δραστηριότητα που εκτελούσα σε διαλείμματα και ξεσπάσματα >.
Την ρώτησαν πως έγραψε τόσα πολλά βιβλία και απάντησε:
<είμαι μια τέλεια μηχανή που φτιάχνει λουκάνικα>. Επί πολλά χρόνια έβγαζε δύο βιβλία το χρόνο, συν ένα ακόμη που κυκλοφορούσε πριν τις διακοπές των Χριστουγέννων.
Τα στοιχεία που παρέθετε στα βιβλία της ήταν τόσο αληθοφανή, που η βρετανική υπηρεσία πληροφοριών MI5, ξεκίνησε έρευνα με αφορμή το μυθιστόρημα «N or M» που κυκλοφόρησε κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Σε αυτό, ένας χαρακτήρας με το όνομα Major Bletchley ισχυρίζεται ότι γνωρίζει απόρρητα μυστικά της Μ. Βρετανίας για τον πόλεμο. Η Μ15 υποψιάστηκε πως ένας φίλος της, ο Dilly Knox που εργαζόταν σε μια κυβερνητική υπηρεσία στο Bletchley Park τις έδωσε απόρρητες πληροφορίες.
Ο Knox κλήθηκε σε απολογία και αρνήθηκε τα πάντα
Κλήθηκε και η Άγκαθα να εξηγήσει την <σύμπτωση> των ονομάτων. Εκείνη τους έπεισε με την αφελή απάντηση: <Bletchley; Αγαπητέ μου, είχε κολλήσει εκεί το τρένο μου από την Οξφόρδη στο Λονδίνο και πήρα την εκδίκησή μου δίνοντας το συγκεκριμένο όνομα σε έναν από τους λιγότερο αγαπητούς μου χαρακτήρες>.
Το 2007, ο Άγγλος συγγραφέας Μπράιαν Άλντις είπε ότι η Άγκαθα Κρίστι του είχε εκμυστηρευτεί ότι έγραφε τα βιβλία της μέχρι το τελευταίο κεφάλαιο και μετά αποφάσιζε ποιος χαρακτήρας ήταν λιγότερο πιθανό να εκληφθεί ως ύποπτος. Στην συνέχεια έκανε τις απαραίτητες αλλαγές στο κείμενο για να «ενοχοποιήσει» τον χαρακτήρα αυτό.
Η αυτοβιογραφία της
Στην αυτοβιογραφία της που ξεκίνησε να γράφει το 1950 και την ολοκλήρωσε 15 χρόνια αργότερα, εξομολογείται:
Ακόμα και αφότου είχα γράψει δέκα βιβλία, δεν θεωρούσα πραγματικά τον εαυτό μου «αυθεντικό συγγραφέα».Όταν συμπλήρωνα φόρμες που ζητούσαν επάγγελμα, δεν μου πέρασε ποτέ από το μυαλό να γράψω τίποτα άλλο εκτός από «ύπανδρη γυναίκα».
Το ίδιο <ταπεινή>παρέμεινε και μετά την απονομή του τίτλου <Dame Commander of the British Empire, DBE>, Λαίδης του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, το 1971. Πέθανε στις 12 Ιανουαρίου 1976 στο Winterbrook του Ηνωμένου Βασίλειου, σε ηλικία 85 ετών.
Κάθε χρόνο, στο Τόρκι, στην πόλη που γεννήθηκε, διοργανώνεται το Διεθνές φεστιβάλ <Άγκαθα Κρίστι >με συμμετοχή δεκάδων συγγραφέων από πολλές χώρες, κυρίως γυναικών.
Μια καταπληκτική σύμπτωση
Χρόνια μετά τον θάνατό της,ένα από τα βιβλία της έγινε η αιτία να σωθεί η ζωή ενός παιδιού: Ένα κοριτσάκι νοσηλευόταν στο νοσοκομείο με μία σπάνια ασθένεια ,την αιτία της οποίας δεν μπορούσαν να εντοπίσουν οι γιατροί. Τότε μία νοσοκόμα θυμήθηκε το “The Pale Horse”, ένα βιβλίο της Αγκάθα Κρίστι που διάβαζε εκείνη την περίοδο. Ο κεντρικός χαρακτήρας είχε πέσει θύμα δηλητηρίασης από θάλλιο και παρουσίαζε αντίστοιχα συμπτώματα με τη μικρή ασθενή. Ζητήθηκαν επί πλέον εξετάσεις και διαπιστώθηκε ότι η μικρή πράγματι είχε στον οργανισμό της 10 φορές περισσότερο θάλλιο από το επιτρεπτό. Δεν επρόκειτο ,βέβαια ,για σκόπιμη εγκληματική ενέργεια αλλά για συχνή χρήση εντομοκτόνων στον κήπο και τις εκτάσεις γύρω από το σπίτι της.. Στο παιδί δόθηκε η κατάλληλη θεραπεία και σώθηκε.
Η γυναίκα που επινόησε τόσους δολοφόνους στα πρόσωπα ατόμων πέραν πάσης υποψίας, αναγνώρισε πως <Ο χρόνος είναι ο καλύτερος δολοφόνος. Κανείς δεν του ξεφεύγει. Όμως <Ό,τι έχει υπάρξει, συνεχίζει να πλανάται στην Αιωνιότητα.. και έτσι οι ζωές μας και οι πράξεις μας αποκτούν νόημα.>
Φιλαρέτη Καλομενίδου, Εκπαιδευτικός
Πηγή φωτό: ΑΡ/left.gr/.tavistockbooks.com/dailymail.co.uk
